Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Czym jest dzieło sztuki według Romana Ingardena?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• przedstawia założenia estetycznej analizy fenomenologicznej Romana Ingardena;

• omawia główne tezy estetyki Romana Ingardena;

• objaśnia główne kategorie teorii estetycznej Romana Ingardena, zwłaszcza pojęcia intencjonalności dzieła sztuki, przeżycia estetycznego, wartości estetycznych, schematu dzieła i jego konkretyzacji.

• analizuje fragment Studiów z estetyki Romana Ingardena.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• schemat;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Przedstawienie wyświetlonego na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika tematu lekcji i celów zajęć. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika nauczyciel sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji. Następnie inicjuje rozmowę kierowaną na podstawie pytań zawartych we wprowadzeniu:
   – Czy dzieło sztuki to tylko wytwór artysty dany nam do biernego odbioru?
   – Czy widz, czytelnik, słuchacz mają przypisaną jakąś rolę w tym odbiorze?
   – Czy i w jakim stopniu wartości dzieła pochodzą od niego samego – czy i w jakim stopniu pochodza także od odbiorcy?
   – Czy wartości estetyczne mają charakter obiektywny czy subiektywny – czy zależą od samego dzieła czy też od wrażliwości i zdolności odbiorczych widza, słuchacza, czytelnika?
   – Czym jest przeżycie estetyczne?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Nauczyciel ocenia, na podstawie informacji na platformie, stan przygotowania uczniów do zajęć. Jeżeli jest ono niewystarczające, prosi o ciche zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Następnie prosi uczniów, aby w parach przygotowali się do omówienia tekstu źródłowego Romana Ingardena, O estetyce fenomenologicznej z sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie mają za zadanie przygotować odpowiedzi na następujące pytania:
   – Co jest tematem podanego fragmentu tekstu źródłowego?
   – Jaką tezę stawia autor tekstu?
   – Jakie śródtytuły można by nadać poszczególnym akapitom? Czego one dotyczą? Po upływie czasu na wykonanie zadania wybrani lub chętni uczniowie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy. W razie potrzeby nauczyciel uzupełnia odpowiedzi uczniów.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Schemat”, a następnie odczytuje polecenie: Zapoznaj się ze schematem i zrekonstruuj proces konstytuowania się wartości estetycznych w dziele sztuki według Romana Ingardena. Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia nr 1–5 z zakładki „Sprawdź się”. Omówienie wyników na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wspólnie rozwiązują ćwiczenia otwarte nr 6–8 z zakładki „Sprawdź się”.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Wybierz jedno ze znanych ci dzieł sztuki i na jego przykładzie opisz proces konstytuowania się wartości estetycznych według koncepcji Romana Ingardena. Poszukaj wskazówek dotyczących danego dzieła w dostępnych ci źródłach. Zastanów się, jakie przeżycia, emocje, stany towarzyszą ci podczas kontaktu z tym dziełem.

Materiały pomocnicze:

• Roman Ingarden, O estetyce fenomenologicznej, [w:] B.Markiewicz, Od Nietzschego do filozofii współczesnej. Wybór tekstów, Warszawa 1999.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.