Autor: Ewa Orlewicz

Temat: W poszukiwaniu źródeł zła w człowieku. Czas Apokalipsy w reżyserii Francisa Forda Coppoli

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• rozpoznaje archetypy wyodrębnione przez C.G. Junga i odnajduje je w filmie Czas Apokalipsy;

• omawia, czym jest manichejskie postrzeganie zła i łączy je z wymową filmu F.F. Coppoli;

• charakteryzuje głównych bohaterów filmowych – Kurtza i Willarda;

• rozpoznaje zamysł kompozycyjny reżysera;

• przyswaja wiadomości na temat motywu maski i potrafi je powiązać z koncepcją zła ukazaną w filmie;

• opisuje, czym są magia naśladowcza i montaż skojarzeniowy i w jaki sposób łączą się w filmie Czas Apokalipsy;

• porównuje Kurtza, bohatera Jądra ciemności J. Conrada, i Kurtza, bohatera Czasu Apokalipsy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• rozmowa kierowana;

• praca z multimedium.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby w ramach przygotowania do zajęć obejrzeli film Czas Apokalipsy. Powrót F.F. Coppoli.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla stronę tytułową e‑materiału. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie tematu lekcji oraz celów. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Prowadzący prosi uczniów, aby podzielili się swoimi wrażeniami i refleksjami po obejrzeniu filmu.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie czytają zamieszczony w sekcji „Przeczytaj” fragment tekstu Krzysztofa Jajko zatytułowany Kontekst. Następnie określają, w jakich okolicznościach powstawał film Coppoli.

2. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Dwie z nich mają za zadanie przygotować notatkę z charakterystyką kapitana Willarda, a dwie kolejne – pułkownika Kurtza. Podczas pracy powinni uwzględnić fakty z życia bohaterów, czego można się o nich dowiedzieć z wypowiedzi innych postaci, co można wywnioskować z ich własnych wypowiedzi i czynów. Grupy pracujące nad charakterystyką pułkownika Kurtza wykorzystują w pracy ćw. nr 2 z sekcji „Sprawdź się”.

3. Prowadzący inicjuje dyskusję na temat bohaterów filmu Coppoli – jacy byli, jacy się stali i dlaczego.

4. Praca z multimedium. Uczniowie dobierają się w pary i zapoznają się z ilustracją interaktywną. Następnie wykonują polecenie nr 1: Do podanych archetypów dopasuj sceny z „Czasu Apokalipsy”, które mogą być ich ilustracją. Wybrane pary odczytują swoje odpowiedzi na forum klasy.

5. Nauczyciel prosi uczniów, aby podali argumenty przemawiające za tym, że pułkownik Kurtz jest archetypem Cienia kapitana Willarda.

6. Uczniowie, pracując w parach, przechodzą do wykonania ćwiczenia nr 6 z sekcji „Sprawdź się”: Zapoznaj się z fragmentem interpretacji symbolu maski w kulturze autorstwa Manfreda Lurkera. Zwróć uwagę na wyszczególnione filmowe kadry. Napisz, jakie znaczenie mogą mieć dla bohaterów maski, co próbują pod nimi ukryć, do jakiej przemiany prowadzą. Po wykonaniu zadania nauczyciel prosi o zaprezentowanie rozwiązań i inicjuje dyskusję na temat metamorfoz bohaterów filmu Coppoli.

7. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 1 z sekcji „Sprawdź się”: w przedśmiertnej spowiedzi pułkownika Kurtza, zaznaczają fragmenty świadczące o tym, że manichejska koncepcja zła jest mu bliska.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel pyta uczniów, czy zgadzają się ze stwierdzeniem: „identyfikacja widza z postacią kapitana Willarda pozwala odkryć widzowi własne pokłady podświadomości, a tym samym odkryć źródło zła prawdopodobnie obecne w każdym człowieku”.

2. Zalogowany na platformę nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Każdy uczeń ma dokończyć zdanie, odwołując się do wyświetlonych treści: Zaczynam się zastanawiać…

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 10 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Garbicz A., Kino, wehikuł magiczny. Przewodnik osiągnięć filmu fabularnego. Podróż piąta 1974–1981, Kraków 2009.

• Biskup E., Francis Ford Coppola – kino rytuału w: Mistrzowie kina amerykańskiego. Bunt i nostalgia, Kraków 2007.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.