Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Robert Wróbel, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Filtracja, dekantacja, wirowanie
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
V. Roztwory. Uczeń:
4) opisuje sposoby rozdzielenia roztworów właściwych (ciał stałych w cieczach, cieczy w cieczach) na składniki (m.in. ekstrakcja, chromatografia).
Zakres rozszerzony
V. Roztwory. Uczeń:
4) opisuje sposoby rozdzielenia roztworów właściwych (ciał stałych w cieczach, cieczy w cieczach) na składniki (m.in. ekstrakcja, chromatografia, elektroforeza).
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
dobiera sprzęt laboratoryjny potrzebny do oddzielenia osadu od roztworu;
projektuje doświadczenie pozwalające oddzielić osad od roztworu;
wykonuje eksperyment rozdzielania osadu od cieczy;
omawia filtrację, dekantację i wirowanie;
dobiera odpowiednią metodę oddzielenia osadu od rodzaju roztworu i osadu.
Strategie nauczania:
asocjacyjna;
problemowa.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
dyskusja dydaktyczna;
analiza materiału źródłowego;
ćwiczenia laboratoryjne;
eksperyment;
technika zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca zbiorowa;
praca w parach.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu/smartfony, tablety;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica;
rzutnik multimedialny;
aplikacja Mentimeter.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel prosi uczniów, aby podali przykłady mieszanin, z którymi spotykają się na co dzień, a następnie przykłady mieszanin niejednorodnych i ich sposoby rozdziału.
Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół terminu „mieszaniny niejednorodne”. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z wykorzystaniem tabletów/smartfonów.
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.
Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, jakie zostaną użyte w czasie lekcji.
Faza realizacyjna:
Uczniowie samodzielnie analizują tekst w e‑materiale, dotyczący roztworów homogenicznych i heterogenicznych, po czym chętni uczniowie podają interpretację tych pojęć, z podaniem przykładów.
Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy zadaniowe:
I grupa – sączenie;
II grupa – dekantacja;
III grupa – wirowanie.
Uczniowie analizują materiał w dostępnych źródłach informacji, po czym chętni lub wskazani uczniowie omawiają te rodzaje rozdzielania mieszanin na składniki.
Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną w e‑materiale. Następnie uczniowie dobierają się w pary. Prowadzący zajęcia rozdaje uczniom karty pracy „Rozdzielanie mieszaniny niejednorodnej”, odpowiedni sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne. Uczniowie w parach wykonują eksperymenty: sączenie i dekantację. Nauczyciel nadzoruje poprawne złożenie zestawów, ewentualne błędy koryguje. Uczniowie uzupełniają karty pracy.
Po zakończonej pracy chętni uczniowie prezentują efekty pracy w parach. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.
Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę samodzielnie, wykonując zadania w e‑materiale – „Sprawdź się”.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: jakie roztwory nazywamy homogenicznymi, a jakie heterogenicznymi? Co to jest mieszanina niejednorodna? Na czym polega sączenie? Jaki sprzęt i szkło laboratoryjne wchodzą w skład zestawu do sączenia? Na czym polega dekantacja i wirowanie?
Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:
Przypomniałem/łam sobie, że...
Co było dla mnie łatwe...
Czego się nauczyłem/łam...
Co sprawiało mi trudność...
Praca domowa:
Uczniowie mają za zadanie wypisać w zeszytach wady i zalety filtracji i dekantacji.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Grafika interaktywna może być wykorzystany w celu przygotowania uczniów do wykonania ćwiczenia oraz podczas przygotowywania się do zajęć.
Materiały pomocnicze:
Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
Co to jest mieszanina niejednorodna?
Jakie roztwory nazywamy homogenicznymi, a jakie heterogenicznymi?
Na czym polega sączenie?
Jaki sprzęt i szkło laboratoryjne wchodzą w skład zestawu do sączenia?
Na czym polega dekantacja i wirowanie?
Doświadczenie:
Sprzęt i szkło laboratoryjne: zlewki, lejki, bibuła filtracyjna, bagietka;
Odczynniki chemiczne: nierozpuszczalne sole , , woda destylowana.
Instrukcja wykonania doświadczenia:
Przygotuj zestaw do sączenia/dekantacji.
Przygotuj z odczynników odpowiednie mieszaniny.
Przeprowadź proces sączenia/dekantacji.
Obserwuj zmiany.
Karty pracy: