Dla nauczyciela

Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Diagnostyka chorób układu moczowego

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
V. Budowa i fizjologia człowieka.
5. Wydalanie i osmoregulacja. Uczeń:
5) analizuje znaczenie badań diagnostycznych w profilaktyce chorób układu moczowego (badania moczu, USG jamy brzusznej, urografia);
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XI. Funkcjonowanie zwierząt.
2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie.
4) Wydalanie i osmoregulacja. Uczeń:
h) analizuje znaczenie badań diagnostycznych w profilaktyce chorób układu moczowego (badania moczu, USG jamy brzusznej, urografia),

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Wymienisz wskazania do przeprowadzenia ogólnego badania moczu.

  • Zinterpretujesz przykładowy wynik badania moczu.

  • Zdefiniujesz próg nerkowy.

  • Rozpoznasz różnicę między badaniem USG a badaniem urograficznym.

  • Podasz wskazania do przeprowadzenia tych badań.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • rozmowa kierowana;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • analiza grafiki interaktywnej;

  • prezentacja;

  • analiza tekstu źródłowego.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

  1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

  2. Troje wybranych/chętnych uczniów pozyskuje informacje na temat diagnostyki chorób układu moczowego i przygotowuje prezentację. Każda z prezentacji powinna dotyczyć innej metody diagnostycznej i przykładowych chorób, które można dzięki niej rozpoznać:
    – uczeń 1 – badanie laboratoryjne moczu;
    – uczeń 2 – badanie USG;
    – uczeń 3 – badanie TK i inne metody obrazowe.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel pyta uczniów:
    – W jakim celu wykonuje się badanie moczu?
    – Jakie parametry moczu ocenia się podczas badania?
    Uczniowie udzielają swobodnych odpowiedzi.

Faza realizacyjna:

  1. Prezentacje uczniów. Wybrani przed lekcją uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Nauczyciel w razie potrzeby dopowiada informacje lub koryguje błędy.

  2. Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i prosi uczniów, by pracując w parach, przeanalizowali przedstawione parametry badania laboratoryjnego próbki moczu, a następnie wyjaśnili, czym jest próg nerkowy, i opisali, co się stanie, kiedy zostanie on przekroczony (polecenie nr 1). Uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.

  3. Uczniowie wykonują w parach polecenie 2: „Wymień parametry fizyczne, biochemiczne oraz skład osadu moczu”. Ochotnicy przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy.

  4. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie wyjaśnić – na podstawie tekstu źródłowego – dlaczego po stwierdzeniu długotrwałego białkomoczu pacjent powinien wprowadzić zmiany stylu życia, aby zapobiec udarowi mózgu) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

  5. Uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić – na podstawie tekstu źródłowego – dlaczego pierwszy strumień porannego moczu nie jest odpowiednim materiałem do badania), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Po jego wykonaniu następuje omówienie rezultatów na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

  • Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” na innych lekcjach poświęconych badaniom laboratoryjnym moczu.

Sprawdź się