Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Patrycja Męcik, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Jak przebiega proces fotosyntezy?
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
XX. Cukry. Uczeń:
2) wskazuje na pochodzenie cukrów prostych, zawartych np. w owocach (fotosynteza).
Zakres rozszerzony
XX. Cukry. Uczeń:
2) wskazuje na pochodzenie cukrów prostych, zawartych np. w owocach (fotosynteza).
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
wyjaśnia proces fotosyntezy;
projektuje doświadczenie pozwalające zbadać wpływ tlenku węgla(IV) na szybkość procesu fotosyntezy;
analizuje fazy fotosyntezy;
pisze odpowiednie równania reakcji chemicznych zachodzących w procesie fotosyntezy.
Strategie nauczania:
asocjacyjna;
problemowa.
Metody i techniki nauczania:
animacja;
dyskusja dydaktyczna;
ćwiczenia uczniowskie;
analiza materiału źródłowego;
mapa mentalna;
technika zdań podsumowujących;
doświadczenie chemiczne.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu;
słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica;
rzutnik multimedialny;
pisak/kreda.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: które organizmy same wytwarzają pożywienie? Jak nazywa się ten proces? Co powstaje w trakcie procesu fotosyntezy?
Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel rozdaje uczniom karteczki samoprzylepne i prosi, aby na nich zapisali równanie reakcji fotosyntezy, po czym uczniowie podchodzą do tablicy i przyklejają karteczki. Nauczyciel analizuje zapisy uczniów.
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.
Faza realizacyjna:
Uczniowie w parach zapoznają się z animacją w medium bazowym zawartym w e‑materiale dotyczącą modelowego ujęcia fotosyntezy na poziomie świata makro i mikro. Nauczyciel informuje uczniów, że w trakcie analizy mają zwrócić uwagę na to, czym jest ten proces, jak przebiega. Uczniowie zapoznają się poleceniem zawartym w medium i wykonują ćwiczenia.
Przeprowadzenie doświadczenia – „Wpływ stężenia dwutlenku węgla w roztworze na intensywność fotosyntezy”. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na grupy, rozdaje karty pracy, monitoruje przebieg pracy uczniów. Uczniowie przeprowadzają doświadczenie opisane w materiałach pomocniczych. Samodzielnie uzupełniają kartę pracy. Kolejno grupy wypowiadają się na forum klasy, podając swoje obserwacje i ustalone wnioski.
Uczniowie pracują w tych samych grupach. Nauczyciel rozdaje uczniom arkusze papieru A3, mazaki. Zadaniem uczniów jest spojrzenie na proces fotosyntezy od strony chemicznej: zapisanie najważniejszych równań reakcji chemicznych, jakie zachodzą w procesie fotosyntezy, określenie utleniacza, reduktora. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów, wspiera ich. Po wyznaczonym czasie liderzy grup prezentują efekty pracy na forum klasy z wykorzystaniem techniki gadająca ściana.
Nauczyciel zapisuje na tablicy słowo fotosynteza i prosi o wykonanie w zeszycie notatki z zastosowaniem mapy mentalnej dotyczącą fotosyntezy.
Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: co wpływa na proces fotosyntezy? Jak za pomocą równania możemy zapisać reakcję fotosyntezy?
Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom sklerotki. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia sklerotkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.
Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:
Przypomniałem/łam sobie, że ...
Co było dla mnie łatwe ...
Czego się nauczyłam/łem...
Co sprawiało mi trudność...
Praca domowa:
Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie pozostałych ćwiczeń w e‑materiale.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Animacja może zostać wykorzystana przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć lub sprawdzianu wiedzy. Może być wykorzystywana na biologii podczas omawiania procesu fotosyntezy.
Materiały pomocnicze:
Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
Jak za pomocą równania możemy zapisać reakcję fotosyntezy?
Co wpływa na proces fotosyntezy?
Nauczyciel przygotowuje arkusze papieru A3, mazaki, sklerotki.
Doświadczenie chemiczne: „Wpływ stężenia dwutlenku węgla w roztworze na intensywność fotosyntezy”
Szkło i sprzęt laboratoryjny: probówki, statyw do probówek, zlewki.
Odczynniki chemiczne: woda mineralna niegazowana, woda mineralna gazowana, woda przegotowana.
Instrukcja wykonania:
Jedną probówkę napełnij wodą mineralną – niegazowaną, a drugą – gazowaną, trzecią – wodą przegotowaną.
W każdej probówce umieść jednakowej długości pędy moczarki kanadyjskiej, a następnie probówki umieść denkami w górę w zlewkach z wodą o takich samych właściwościach – w jednej woda mineralna niegazowana, w drugiej – woda mineralna gazowana, w trzeciej – przegotowana.
Tak przygotowane zestawy ustaw w równej odległości od źródła światła i licz ilość wydzielających się pęcherzyków gazu w obu probówkach.
Nauczyciel przed zajęciami przygotowuje oraz drukuje również kartę pracy ucznia, która będzie wykorzystana podczas doświadczenia: