Scenariusz zajęć

Autor: Patrycja Męcik, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak przebiega proces fotosyntezy?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XX. Cukry. Uczeń:

2) wskazuje na pochodzenie cukrów prostych, zawartych np. w owocach (fotosynteza).

Zakres rozszerzony

XX. Cukry. Uczeń:

2) wskazuje na pochodzenie cukrów prostych, zawartych np. w owocach (fotosynteza).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia proces fotosyntezy;

• projektuje doświadczenie pozwalające zbadać wpływ tlenku węgla(IV) na szybkość procesu fotosyntezy;

• analizuje fazy fotosyntezy;

• pisze odpowiednie równania reakcji chemicznych zachodzących w procesie fotosyntezy.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• animacja;

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• mapa mentalna;

• technika zdań podsumowujących;

• doświadczenie chemiczne.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica;

• rzutnik multimedialny;

• pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: które organizmy same wytwarzają pożywienie? Jak nazywa się ten proces? Co powstaje w trakcie procesu fotosyntezy?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel rozdaje uczniom karteczki samoprzylepne i prosi, aby na nich zapisali równanie reakcji fotosyntezy, po czym uczniowie podchodzą do tablicy i przyklejają karteczki. Nauczyciel analizuje zapisy uczniów.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie w parach zapoznają się z animacją w medium bazowym zawartym w e‑materiale dotyczącą modelowego ujęcia fotosyntezy na poziomie świata makro i mikro. Nauczyciel informuje uczniów, że w trakcie analizy mają zwrócić uwagę na to, czym jest ten proces, jak przebiega. Uczniowie zapoznają się poleceniem zawartym w medium i wykonują ćwiczenia.

2. Przeprowadzenie doświadczenia – „Wpływ stężenia dwutlenku węgla w roztworze na intensywność fotosyntezy”. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na grupy, rozdaje karty pracy, monitoruje przebieg pracy uczniów. Uczniowie przeprowadzają doświadczenie opisane w materiałach pomocniczych. Samodzielnie uzupełniają kartę pracy. Kolejno grupy wypowiadają się na forum klasy, podając swoje obserwacje i ustalone wnioski.

3. Uczniowie pracują w tych samych grupach. Nauczyciel rozdaje uczniom arkusze papieru A3, mazaki. Zadaniem uczniów jest spojrzenie na proces fotosyntezy od strony chemicznej: zapisanie najważniejszych równań reakcji chemicznych, jakie zachodzą w procesie fotosyntezy, określenie utleniacza, reduktora. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów, wspiera ich. Po wyznaczonym czasie liderzy grup prezentują efekty pracy na forum klasy z wykorzystaniem techniki gadająca ściana.

4. Nauczyciel zapisuje na tablicy słowo fotosynteza i prosi o wykonanie w zeszycie notatki z zastosowaniem mapy mentalnej dotyczącą fotosyntezy.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: co wpływa na proces fotosyntezy? Jak za pomocą równania możemy zapisać reakcję fotosyntezy?

2. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom sklerotki. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia sklerotkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

3. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że ...

• Co było dla mnie łatwe ...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie pozostałych ćwiczeń w e‑materiale.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja może zostać wykorzystana przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć lub sprawdzianu wiedzy. Może być wykorzystywana na biologii podczas omawiania procesu fotosyntezy.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak za pomocą równania możemy zapisać reakcję fotosyntezy?

• Co wpływa na proces fotosyntezy?

2. Nauczyciel przygotowuje arkusze papieru A3, mazaki, sklerotki.

3. Doświadczenie chemiczne: „Wpływ stężenia dwutlenku węgla w roztworze na intensywność fotosyntezy”

Szkło i sprzęt laboratoryjny: probówki, statyw do probówek, zlewki.

Odczynniki chemiczne: woda mineralna niegazowana, woda mineralna gazowana, woda przegotowana.

Instrukcja wykonania:

• Jedną probówkę napełnij wodą mineralną – niegazowaną, a drugą – gazowaną, trzecią – wodą przegotowaną.

• W każdej probówce umieść jednakowej długości pędy moczarki kanadyjskiej, a następnie probówki umieść denkami w górę w zlewkach z wodą o takich samych właściwościach – w jednej woda mineralna niegazowana, w drugiej – woda mineralna gazowana, w trzeciej – przegotowana.

• Tak przygotowane zestawy ustaw w równej odległości od źródła światła i licz ilość wydzielających się pęcherzyków gazu w obu probówkach.

4. Nauczyciel przed zajęciami przygotowuje oraz drukuje również kartę pracy ucznia, która będzie wykorzystana podczas doświadczenia: