Dla nauczyciela
Autor: Bożena Święch
Przedmiot: Język polski
Temat: Warsztaty interpretacyjne. Cyprian Kamil Norwid Ostatni despotyzm i Stanisław Barańczak Garden party – analiza porównawcza
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele lekcji. Uczeń:
rozpoznaje sensy wynikające z zestawienia wierszy Ostatni despotyzm Cypriana Kamila Norwida i Garden party Stanisława Barańczaka,
analizuje związek językowego ukształtowania tekstów lirycznych z ich wymową,
dostrzega niebezpieczeństwa zgiełku komunikacyjnego w relacjach między ludźmi.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem e‑podręcznika;
burza mózgów;
drama.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu;
karta pracy.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e materiał „Warsztaty interpretacyjne. Cyprian Kamil Norwid: Ostatni despotyzm i Stanisław Barańczak: Garden party – analiza porównawcza”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i wnikliwą analizę prezentacji multimedialnej.
Uczniowie czytają tekst profesora Mieczysława Inglota „Przestrzenie nieporozumienia, czyli Ostatni despotyzm Cypriana Kamila Norwida oraz Garden party Stanisława Barańczaka”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel rozpoczyna rozmowę z uczniami, prosi: Przypomnijcie, wymieńcie różne powody wykorzystywania przez poetę/twórcę odwołań do dzieł innych autorów.
Uczniowie korzystają z burzy mózgów i wymieniają przykładowo: podobieństwo/ różnica w sposobie ujęcia tematu, wątku, dialog z tradycją kultury, funkcjonalny kontekst, potwierdzenie ponadczasowości podjętego tematu, aluzja literacka.
Nauczyciel podsumowuje wypowiedzi uczniów, podaje cel i temat lekcji.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Uczniowie podzieleni na dwa zespoły analizują i porównują wiersze Ostatni despotyzm i Garden party; poszukują sensów wynikających z zestawienia tekstów, wybierają obszary treści i formy, które będą porównywać, ustalają podobieństwa i różnice między utworami, wyciągają wnioski. Grupy mogą wykorzystać kartę pracy (patrz wskazówki metodyczne), która pozwoli na uporządkowanie interpretacji porównawczej, korzystają z ćwiczeń z sekcji „Schemat”.
Przedstawiciele grup odczytują efekty interpretacji porównawczych.
Nauczyciel proponuje uczniom kontynuację pracy w dwóch grupach zadaniowych i opracowanie scen dramowych, rozpisanie na role wierszy Cypriana Kamila Norwida Ostatni despotyzm i Stanisława Barańczaka Garden party.
Uczniowie odtwarzają sceny powitań, relacje gospodarza i gości, towarzyski rytuał przyjęcia, urwanych zdań, pozornego zainteresowania, zdawkowych pytań i odpowiedzi:
• Prezentacja dramowa Ostatniego despotyzmu,
• Prezentacja dramowa Garden party,
• Jednoczesne prezentacje dramowe Ostatniego depotyzmu i Garden party.
Faza podsumowująca:
Na podstawie interpretacji porównawczych oraz odtworzonych scen dramowych uczniowie odpowiadają na pytanie: jakie są konsekwencje braku uważności w procesie komunikacji między ludźmi?
Przykładowe odpowiedzi:
• rytuały, etykiety stają się ważniejsze od ludzi,
• treści naprawdę ważne gubią się w natłoku informacji,
• ludzie tracą umiejętności mówienia do innych i ich słuchania,
• etykieta towarzyska może stać się źródłem manipulacji,
• demonstracyjna uprzejmość wobec gościa/przybysza, cudzoziemca, sprawia, że nie zostaje on wysłuchany,
• dialog jest pozorny, nie ma w nim racji dwóch stron.
Praca domowa:
Wybierz i pisemnie zredaguj jedno z zadań:
a. Na podstawie interpretacji porównawczej oraz scen dramowych zaprezentowanych w czasie lekcji uzasadnij trafność tytułu pracy profesora Mieczysława Inglota „Przestrzenie nieporozumienia, czyli Ostatni despotyzm Cypriana Kamila Norwida i Garden party Stanisława Barańczaka”.
b. Zredaguj listę znanych ci tekstów kultury, w których proces komunikacji językowej bohaterów został zakłócony, przeanalizuj powody tych zakłóceń.
c. Udowodnij, że analizowane na lekcji teksty poetyckie są aktualne we współczesnym świecie konwenansów towarzyskich i kontaktów z cudzoziemcami, podczas spotkań, których jesteśmy gośćmi lub gospodarzami.
Materiały pomocnicze
Mieczysław Inglot, Przestrzenie nieporozumienia, czyli Ostatni despotyzm Cypriana Kamila Norwida i Garden party Stanisława Barańczaka, Kielce 1993.
Dariusz Pawelec, Poezja Stanisława Barańczaka. Reguły i konteksty, Katowice 1992.
Stanisław Falkowski, Gladiator prawdy. Norwid – poeta naszych czasów, Warszawa 2018.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą podczas lekcji wykorzystać kartę pracy: