Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Maćkiewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak zachowują się kryształy o różnej budowie wobec rozpuszczalników polarnych?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

III. Wiązania chemiczne. Oddziaływania międzycząsteczkowe. Uczeń:

6) porównuje właściwości fizyczne substancji tworzących kryształy jonowe, kowalencyjne, molekularne oraz metaliczne.

Zakres rozszerzony

III. Wiązania chemiczne. Oddziaływania międzycząsteczkowe. Uczeń:

8) porównuje właściwości fizyczne substancji tworzących kryształy jonowe, kowalencyjne, molekularne oraz metaliczne.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne

Uczeń:

• zdefiniuje pojęcie rozpuszczalnika polarnego;

• wyjaśnia różnice w sposobie rozpuszczania się różnych typów kryształów;

• planuje doświadczenie, w którym bada zachowanie się kryształów o różnej budowie w rozpuszczalnikach polarnych;

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• analiza materiału źródłowego;

• eksperyment chemiczny;

• wirtualne laboratorium;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i pogadanka. Nauczyciel zadaje pytania:  co to jest kryształ? Jakie znają kryształy, jak zachowują się one w wodzie, jakie czynniki mogą wpływać na szybkość rozpuszczania się kryształu, np. cukru w wodzie?.

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Pogadanka – uczniowie próbują odpowiedzieć na pytania nauczyciela:  Czym są rozpuszczalniki polarne? Jak zachowują się kryształy o różnej budowie wobec wspomnianych rozpuszczalników? 

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Eksperyment chemiczny – „Badanie rozpuszczalności substancji krystalicznych w różnych rozpuszczalnikach”.  Nauczyciel dzieli losowo uczniów na grupy. Uczniowie przeprowadzają eksperyment badania rozpuszczalności różnych substancji krystalicznych w różnych rozpuszczalnikach (patrz materiały pomocnicze). Uczniowie w grupach tworzą instrukcję wykonania, po czym chętni uczniowie podają kolejno czynności na forum. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy, uczniowie sami formułują pytanie badawcze, hipotezę, obserwacje i wnioski. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie prezentują efekty pracy grupowej na forum klasy.

2. Nauczyciel proponuje uczniom pracę w parach z wirtualnym laboratorium z wykorzystaniem różnych substancji krystalicznych i wody. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów.

3. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: jakie wyróżniamy rodzaje kryształów? Jak zachowują się kryształy chlorku sodu i cukru w wodzie? Jakie czynniki wpływają na rozpuszczanie kryształów? 

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium może być wykorzystane przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie wyróżniamy rodzaje kryształów?

• Jak zachowują się kryształy chlorku sodu i cukru w wodzie?

• Jakie czynniki wpływają na rozpuszczanie kryształów?

• W jaki sposób powstają kryształy?

• Na czym polega krystalizacja?

• 2. Doświadczenia chemiczne: „Badanie rozpuszczalności substancji krystalicznych w różnych rozpuszczalnikach”.

**Szkło i sprzęt laboratoryjny: ** statywy do probówek, probówki, bagietki, zlewki, pipety, łyżeczki.

Odczynniki chemiczne: etanol, kwas octowy, aceton, chlorek sodu, sacharoza, siarczan(VI) miedzi(II).

3. Karty charakterystyk substancji.

4. Karta pracy ucznia: