SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Aleja Tornad

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I i IV

Podstawa programowa

III. Dynamika procesów atmosferycznych: pionowa budowa atmosfery, zjawiska i procesy w atmosferze, przestrzenne zróżnicowanie elementów klimatu, strefy klimatyczne i typy klimatów.

Uczeń:

3) wyjaśnia na przykładach genezę wiatrów stałych, okresowych oraz lokalnych i określa ich znaczenie dla przebiegu pogody.

XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.

Uczeń:

1) wyjaśnia powstawanie geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (tropikalne cyklony, trąby powietrzne, pustynnienie, zmiany klimatu);

4) wskazuje na mapie regiony występowania geozagrożeń i podaje przykłady działań ograniczających ich skutki;

6) wykorzystuje zdjęcia satelitarne i lotnicze oraz technologie geoinformacyjne do lokalizowania i określania zasięgu katastrof przyrodniczych;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia przypuszczalny mechanizm powstawania tornad w USA,

• wskazuje obszary w USA o najczęstszym występowaniu tornad i wyjaśnia przyczyny tego zjawiska,

• na podstawie widocznych skutków (na przykład fotografii lub opisu) i prędkości wiatru kwalifikuje tornada do określonych kategorii,

• przewiduje na podstawie przykładowych zdjęć satelitarnych lub radarowych i map synoptycznych lokalizację i zasięg tornada,

• przedstawia sposoby ograniczania skutków tornad w USA.

Strategie nauczania: konektywizm

Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca w parach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Bibliografia:

• Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. 5: Pogoda i klimat Ziemi, J. Tamulewicz (red.), Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1997.

Netografia:

• Insurance Information Institute, Facts + Statistics: Tornadoes and Thunderstorms, [online], dostępny w internecie: https://www.iii.org/fact-statistic/facts-statistics-tornadoes-and-thunderstorms, III.org (dostęp 12.04.2021).

• National Centers for Environmental Information, U.S. Tornado Climatology, [online], dostępny w internecie: https://www.ncdc.noaa.gov/climate-information/extreme-events/us-tornado-climatology, NCDC.NOAA.gov (dostęp 12.04.2021).

• National Science Foundation, Tornado Alley, [online], dostępny w internecie: https://www.si.edu/Content/SE/Educator%20Guides/Tornado_EdGuide_R5.pdf, SI.edu (dostęp 12.04.2021).

• Tornado Tracking, [online], dostępny w internecie: https://www.ustornadoes.com/tornado-tracking/, USTornadoes.com (dostęp 12.04.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie podstawowych wiadomości na temat przykładów geozagrożeń meteorologicznych.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel inicjuje dyskusję klasową na temat wirów powietrza. Zachęca do podzielenia się uwagami na podstawie przeczytanych książek, obejrzanych filmów, zdjęć i własnej wiedzy. Chętni uczniowie zgłaszają swoje pomysły i zapisują je na tablicy w postaci schematu. Nad przebiegiem tego zadania czuwa nauczyciel.

• Następnie nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z fragmentami części „Przeczytaj” Wiry powietrzne oraz Trąba powietrzna a tornado, a także o wykonanie w parach poleceń zawartych w tych częściach e‑materiału. Po tym etapie uczniowie dzielą się na forum klasy swoimi spostrzeżeniami.

• W kolejnym etapie lekcji nauczyciel dzieli uczniów na dwa zespoły. Zadaniem każdego z nich jest zapoznanie się z multimediami zawartymi w e‑podręczniku (grupa 1 z filmem edukacyjnym, grupa 2 z grafiką interaktywną) i wykonanie poleceń do tych materiałów. Po zakończonej pracy członkowie pierwszej grupy przedstawiają pozostałym uczniom uzyskane informacje i rezultaty swojej pracy. Następuje wspólna, klasowa dyskusja nad odpowiedziami do poszczególnych poleceń. Analogiczne czynności następują w przypadku drugiej grupy. Nad przebiegiem pracy czuwa nauczyciel.

• Po tym etapie uczniowie dyskutują na temat skali EF. Dyskusją kieruje nauczyciel, wyświetlając odpowiednie fragmenty części „Przeczytaj” (Intensywność tornada).

Faza podsumowująca

• Uczniowie dzielą kartkę w zeszycie na trzy części. W pierwszej części zapisują trzy rzeczy, o których się nauczyli, w drugiej – dwie rzeczy, które chcieliby poznać jeszcze lepiej, a trzeciej – jedno pytanie, które chcieliby zadać. Chętni uczniowie prezentują swoje notatki na forum klasy. Następuje wśród uczniów próba odpowiedzi na postawione pytania.

• Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów i przypomina cele zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Znalezienie odpowiedzi na nurtujące uczniów pytania postawione w fazie podsumowującej – notatka w zeszycie.

• Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film edukacyjny i grafika interaktywna zawarta w e‑materiale mogą posłużyć zarówno w trakcie lekcji (w fazie realizacyjnej i podsumowującej), jak i przed lekcją (do strategii odwróconej klasy) oraz po lekcji (w celu utrwalenia wiadomości). Mogą także znaleźć swoje zastosowanie na lekcji powtórzeniowej, a także zostać wykorzystane jako studium przypadku podczas omawiania zagadnień związanych z atmosferą lub geozagrożeniami.