Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Aleja Tornad
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I i IV
Podstawa programowa
III. Dynamika procesów atmosferycznych: pionowa budowa atmosfery, zjawiska i procesy w atmosferze, przestrzenne zróżnicowanie elementów klimatu, strefy klimatyczne i typy klimatów.
Uczeń:
3) wyjaśnia na przykładach genezę wiatrów stałych, okresowych oraz lokalnych i określa ich znaczenie dla przebiegu pogody.
XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.
Uczeń:
1) wyjaśnia powstawanie geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (tropikalne cyklony, trąby powietrzne, pustynnienie, zmiany klimatu);
4) wskazuje na mapie regiony występowania geozagrożeń i podaje przykłady działań ograniczających ich skutki;
6) wykorzystuje zdjęcia satelitarne i lotnicze oraz technologie geoinformacyjne do lokalizowania i określania zasięgu katastrof przyrodniczych;
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia przypuszczalny mechanizm powstawania tornad w USA,
wskazuje obszary w USA o najczęstszym występowaniu tornad i wyjaśnia przyczyny tego zjawiska,
na podstawie widocznych skutków (na przykład fotografii lub opisu) i prędkości wiatru kwalifikuje tornada do określonych kategorii,
przewiduje na podstawie przykładowych zdjęć satelitarnych lub radarowych i map synoptycznych lokalizację i zasięg tornada,
przedstawia sposoby ograniczania skutków tornad w USA.
Strategie nauczania: konektywizm
Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca w parach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze
Bibliografia:
Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. 5: Pogoda i klimat Ziemi, J. Tamulewicz (red.), Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1997.
Netografia:
Insurance Information Institute, Facts + Statistics: Tornadoes and Thunderstorms, [online], dostępny w internecie: https://www.iii.org/fact-statistic/facts-statistics-tornadoes-and-thunderstorms, III.org (dostęp 12.04.2021).
National Centers for Environmental Information, U.S. Tornado Climatology, [online], dostępny w internecie: https://www.ncdc.noaa.gov/climate-information/extreme-events/us-tornado-climatology, NCDC.NOAA.gov (dostęp 12.04.2021).
National Science Foundation, Tornado Alley, [online], dostępny w internecie: https://www.si.edu/Content/SE/Educator%20Guides/Tornado_EdGuide_R5.pdf, SI.edu (dostęp 12.04.2021).
Tornado Tracking, [online], dostępny w internecie: https://www.ustornadoes.com/tornado-tracking/, USTornadoes.com (dostęp 12.04.2021).
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie podstawowych wiadomości na temat przykładów geozagrożeń meteorologicznych.
Przedstawienie celów lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel inicjuje dyskusję klasową na temat wirów powietrza. Zachęca do podzielenia się uwagami na podstawie przeczytanych książek, obejrzanych filmów, zdjęć i własnej wiedzy. Chętni uczniowie zgłaszają swoje pomysły i zapisują je na tablicy w postaci schematu. Nad przebiegiem tego zadania czuwa nauczyciel.
Następnie nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z fragmentami części „Przeczytaj” Wiry powietrzne oraz Trąba powietrzna a tornado, a także o wykonanie w parach poleceń zawartych w tych częściach e‑materiału. Po tym etapie uczniowie dzielą się na forum klasy swoimi spostrzeżeniami.
W kolejnym etapie lekcji nauczyciel dzieli uczniów na dwa zespoły. Zadaniem każdego z nich jest zapoznanie się z multimediami zawartymi w e‑podręczniku (grupa 1 z filmem edukacyjnym, grupa 2 z grafiką interaktywną) i wykonanie poleceń do tych materiałów. Po zakończonej pracy członkowie pierwszej grupy przedstawiają pozostałym uczniom uzyskane informacje i rezultaty swojej pracy. Następuje wspólna, klasowa dyskusja nad odpowiedziami do poszczególnych poleceń. Analogiczne czynności następują w przypadku drugiej grupy. Nad przebiegiem pracy czuwa nauczyciel.
Po tym etapie uczniowie dyskutują na temat skali EF. Dyskusją kieruje nauczyciel, wyświetlając odpowiednie fragmenty części „Przeczytaj” (Intensywność tornada).
Faza podsumowująca
Uczniowie dzielą kartkę w zeszycie na trzy części. W pierwszej części zapisują trzy rzeczy, o których się nauczyli, w drugiej – dwie rzeczy, które chcieliby poznać jeszcze lepiej, a trzeciej – jedno pytanie, które chcieliby zadać. Chętni uczniowie prezentują swoje notatki na forum klasy. Następuje wśród uczniów próba odpowiedzi na postawione pytania.
Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów i przypomina cele zajęć.
Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.
Praca domowa
Znalezienie odpowiedzi na nurtujące uczniów pytania postawione w fazie podsumowującej – notatka w zeszycie.
Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Film edukacyjny i grafika interaktywna zawarta w e‑materiale mogą posłużyć zarówno w trakcie lekcji (w fazie realizacyjnej i podsumowującej), jak i przed lekcją (do strategii odwróconej klasy) oraz po lekcji (w celu utrwalenia wiadomości). Mogą także znaleźć swoje zastosowanie na lekcji powtórzeniowej, a także zostać wykorzystane jako studium przypadku podczas omawiania zagadnień związanych z atmosferą lub geozagrożeniami.