Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Aleja Tornad 1

R1MIMS6fsNxfm1
Tornada w Stanach Zjednoczonych. Ilustracja przedstawia wykres ze średnią roczną liczba tornad w Stanach Zjednoczonych. W 1950 było ich 200, w 1960 600, w 1970 ponad 600, w 1980 ponad 800, w 1990 podobnie, w 2000 ponad 1000, w 2010 ponad 1200, w 2019 roku ponad 1500. Na obszarze Stanów Zjednoczonych odnotowuje się najwięcej trąb powietrznych – tornad – w skali świata. Od 1950 roku roczna liczba tornad w tym kraju wzrasta. W latach 1991–2010 wynosiła ona średnio 1251. Natomiast w dekadzie 2010–2019 – aż 1347. Gdyby liczbę tę podzielić przez 365, otrzymano by średnio 3–4 tornada dziennie. Jednakże ich rozkład w ciągu roku nie jest równomierny. Miesiącami o największej liczbie tych zjawisk są: marzec, kwiecień, maj i czerwiec (nawet 20 dziennie). Aleja Tornad w Stanach Zjednoczonych} Ilustracja zawiera mapę USA z zaznaczonym obszarem w centralnej części kraju. Jest to tak zwana Aleja Tornad. Obejmuje ona teren Dakoty Południowej, Nebraski, wschodniego Kolorado, Kansas, Oklahomy, północnego Teksasu. W latach 50. XX w. zauważono, że najwięcej tornad występuje na obszarze Wielkich Równin między Górami Skalistymi a Appalachami. Obszar ten, rozciągający się od Teksasu na południu do Dakoty Południowej na północy, nazwano Aleją Tornad. Położona jest ona w granicach sześciu stanów: Teksasu, Oklahomy, Kansas, Kolorado, Nebraski i Dakoty Południowej. Obejmuje ona także niewielkie, przygraniczne fragmenty kilku innych stanów. Aleja Tornad w Stanach Zjednoczonych Ilustracja zawiera mapę USA, na której zaznaczono średnią roczną liczbę tornad w Stanach Zjednoczonych w latach 2010–2019. W czterech stanach było ich ponad 70: Kansas 88, Missisipi 90, Teksas 120, Alabama 71. W środkowych i wschodnich stanach (oprócz stanów w skrawku północnym) występowała liczba od 11 do 70. We wschodnich stanach i w północno‑wschodnim skrawku USA było tornad poniżej 10. Przez kilkadziesiąt lat Aleja Tornad funkcjonowała jako obszar w Stanach Zjednoczonych o największej częstotliwości pojawiania się trąb powietrznych. W niektórych publikacjach obszar ten rozszerzano nieznacznie o fragmenty leżące na północny‑wschód od niego. Jednakże według najnowszych badań obszar o największej liczbie tornad przesunął się bardziej na wschód. W latach 2010–2019 czterema stanami o największej średniej rocznej liczbie analizowanych zjawisk były: Teksas i Kansas (należące do Alei Tornad), a także – co ciekawe – dwa inne stany – Missisipi i Alabama (położone w południowo‑wschodniej części Stanów Zjednoczonych). Aleja Tornad w Stanach Zjednoczonych Ilustracja pokazuje mapę, na której znajduje się średnia roczna liczba tornad w Stanach Zjednoczonych w latach 2010–2019 w przeliczeniu na 10 tys. km2 powierzchni. Liczba powyżej 4 dotyczy Luizjany, Missisipi, Alabamy i Kansas. Pośrednie liczby od 1,1 do 4 dotyczą centralnej i wschodniej części kraju, bez północnego skrawka. Zachodnia część i północno‑wschodni skrawek mają średnią roczną liczbę poniżej 1. W przeliczeniu na jednostkę powierzchni, oprócz stanów położonych w Alei Tornad, dużą ich liczbę odnotowuje się na wschód od tego obszaru – bliżej Wielkich Jezior, a także w stanach na południowym‑wschodzie Stanów Zjednoczonych (Luizjanie, Missisipi i Alabamie). Co ciekawe, w rejonie Wielkich Jezior odnotowano tornado, które przemierzyło rekordową odległość – ponad 350 km. Sytuacja ta miała miejsce w 1925 roku na obszarze trzech stanów: Missisipi, Illinois i Indiany. Zginęło niemal 700 osób. Aleja Tornad w Stanach Zjednoczonych Ruiny szkoły w Murphysboro – zniszczenia na skutek słynnego tornada z 1925 roku. Stare zdjęcie przedstawia ruiny dużego budynku. Większość bryły jest zawalona, wszędzie leżą resztki. Aleja Tornad w Stanach Zjednoczonych Aleja Tornad i Aleja Dixie – obszary o największej rocznej liczbie tornad. Ilustracja zawiera mapę USA z zaznaczonymi dwoma obszarami – Aleją Tornad w centralnej części kraju i Aleją Dixie w południowo‑wschodniej części. Aleja Tornad obejmuje teren Dakoty Południowej, Nebraski, wschodniego Kolorado, Kansas, Oklahomy, północnego Teksasu. Aleja Dixie obejmuje Arkansas, Tennessee, Luizjanę, Missisipi, Alabamę, Georgię. Obszar na południowym wschodzie Stanów Zjednoczonych nazwano Aleją Dixie</span.. Okazuje się, że w ostatnich latach odnotowuje się tam więcej tornad niż w niektórych częściach Alei Tornad. Aleja Tornad w Stanach Zjednoczonych Wykres słupkowy prezentuje liczbę ofiar tornad w poszczególnych latach: 2010 – 45, 2011 – 553, 2013 – 55, 2014 – 47, 2015 – 36, 2016 – 18, 2017 – 35, 2018 – 10, 2019 – 41. Tornada przynoszą olbrzymie zniszczenia, ponieważ porywają i niszczą wszystko, co napotkają na swojej drodze. W trosce o życie i zdrowie ludności służby meteorologiczne Stanów Zjednoczonych ostrzegają o ich nadejściu. W ostatnich latach średnia roczna liczba ofiar tornad w Stanach Zjednoczonych oscylowała od 10 do 55. Tragicznym w skutkach rokiem był 2011, kiedy zginęły 553 osoby. Najwięcej ofiar odnotowuje się coraz częściej nie w Alei Tornad (gdzie ludność oswojona z tym zjawiskiem wie, w jaki sposób należy się zachowywać podczas tornada, ponadto z uwagi na dużą ich częstotliwość buduje się tam solidne domy), lecz w stanach na południowym wschodzie, gdzie znaczna część ludności żyje w przyczepach kempingowych. Dla przykładu, liczba ofiar śmiertelnych w Alabamie w 2019 roku stanowiła 61% wszystkich ofiar śmiertelnych tornad w Stanach Zjednoczonych w tym roku; w tym samym stanie w 2011 roku – 44%, a w 2017 roku w Georgii – 46%. Aleja Tornad w Stanach Zjednoczonych} Zdjęcie prezentuje domek kempingowy przewrócony przez tornado, leżący na dachu, na terenie nizinnym. Podczas tornada o większej sile może ulec on całkowitemu zniszczeniu. Sposoby przeciwdziałania tornadom} Zdjęcie przedstawia specjalny schron w Oklahomie na wypadek tornada. Ma ok kształt leżącego walca, z trójkątnymi klinami po obu stronach. Kliny przysypane są ziemią. Schron wykonany jest z metalu, pomalowany na biało. Stopi pośrodku terenu porośniętego trawą., W tle widać drzewa. Ludność w Stanach Zjednoczonych jest ostrzegana przed niebezpieczeństwem pojawienia się tornada w określonych stanach. Wówczas zaleca się zejść do piwnicy. W wielu miastach wybudowane są także specjalne podziemne schrony. Sposoby przeciwdziałania tornadom Na starym zdjęciu ukazano zniszczenia wyrządzone przez tornado przechodzące przez Oklahomę 25 marca 1948 roku. Resztki samolotu osobowego wbite są w ziemię po katem. Pod samolotem stoją dwa zniszczone samochody o klasycznym wzornictwie, przypominające tak zwane garbusy. Stany Zjednoczone słyną z bardzo dobrego systemu ostrzeżeń przed tornadami. Historia tego mechanizmu sięga 1948 roku. Przed marcem tego roku ostrzeżenia przed zbliżającymi się tornadami były zakazane. Stany Zjednoczone nie dysponowały bowiem sprawdzonymi i skutecznymi technologiami do ich przewidywania. Nie chciano także siać paniki wśród ludności i zmniejszać jej czujności i zaufania w stosunku do rządu w przypadku niewystąpienia zapowiadanego zjawiska.

20 marca 1948 roku wystąpiło bardzo silne tornado, które zniszczyło bazę lotniczą w Oklahomie. W jego wyniku zostało zranionych kilka osób, a zniszczeniu uległy 52 samoloty. Po tym zdarzeniu meteorolodzy prześledzili dokładnie warunki pogodowe, jakie panowały feralnego dnia oraz w trakcie innych, wcześniejszych tornad. Wyciągnęli oni wnioski co do pewnych prawidłowości. Prognozując pogodę na kolejne dni, zauważyli, że pięć dni po tym tragicznym zdarzeniu układ warunków meteorologicznych wydaje się być bardzo podobny. Wystąpienie dwóch tornad na obszarze jednego stanu w ciągu kilku dni wydawało się wtedy niemożliwe. Jednakże postanowiono wydać ostrzeżenie – najpierw przed wystąpieniem burzy, a potem, gdy komórka burzowa rozbudowała się – postanowiono ostrzec ludność przed wystąpieniem ewentualnego tornada. Po zabezpieczeniu samolotów w specjalnych hangarach i ukryciu się załogi okazało się, że meteorolodzy się nie pomylili. Straty po tym tornadzie – dzięki ostrzeżeniom – były zdecydowanie mniejsze niż w poprzednim przypadku. Mimo prymitywnych – jak na tamte czasy – technologii, kolejne przewidywania okazały się w większości przypadków także trafne. Kilka lat później powstała osobna komórka zajmująca się przewidywaniem wystąpienia tornad na obszarze Stanów Zjednoczonych. Obecnie funkcjonuje jako Storm Prediction Center. Sposoby przeciwdziałania tornadom Mapa synoptyczna Stanów Zjednoczonych z 3 kwietnia 1974 roku prezentuje niż w okolicy wielkich jezior. Od niżu aż do wschodniego wybrzeża po linii prostej zakreślono ciepły front. Od dołu długa czerwona strzałka z napisem ciepłe i wilgotne powietrze. Z kolei pionowo od niżu do granicy z Meksykiem poprowadzono front chłodny. Od zachodu na wschód dwie duże niebieskie strzałki z napisami zimne i suche powietrze. 3 kwietnia 1974 roku w Stanach Zjednoczonych wystąpiło jedno z największych i najbardziej niszczycielskich tornad w historii (kategoria EF5). Zginęło 315 osób. Straty oszacowano na ponad 4,5 mld dolarów (według kursu z 2019 r.). Na przedstawionej mapie synoptycznej widoczne są bardzo korzystne warunki dla rozwoju tego zjawiska. Nad Wielkimi Jeziorami uformował się głęboki niż, który zaciągał chłodne i suche powietrze z północnego‑zachodu oraz ciepłe i wilgotne powietrze z południa. Sposoby przeciwdziałania tornadom Na zdjęciu znajduje się radar służący do przewidywania burz i tornad w Stanach Zjednoczonych. Ma on wygląd wielkiej anteny satelitarnej stojącej na stelażu pośrodku płaskiego terenu. Stany Zjednoczone dysponują obecnie specjalistycznym sprzętem. Należą do niego m.in. radary dopplerowskie wchodzące w skład systemu NEXRAD. Dzięki nim lokalizuje się rejony powstawania cyklonów i tornad nawet w promieniu 240 km. Sposoby przeciwdziałania tornadom Na zdjęciu znajduje się obiekt, który ma wygląd dużej białej kuli umieszczonej na wysokiej metalowej konstrukcji. Obok stoi kilka budynków. Z przodu fotografii stoi niski znak z napisem National Severe Storms Laboratory, National Strom Prediction Center. Sposoby przeciwdziałania tornadom Ilustracja przedstawia zrzut ekranu ze strony: Storm Prediction Center. Na mapie USA zaznaczony jest na żółto owalny obszar poniżej Wielkich Jezior, objęty jest on większym szarym obszarem sięgającym aż do teksasu, a ten z kolei znajduje się wewnątrz zielonego obszaru rozciągającego się nieco szerzej. Storm Prediction Center codziennie udostępnia prognozę wystąpienia tornada. Każdy, kto odwiedzi tę stronę, może sprawdzić prawdopodobieństwo wystąpienia tego zjawiska na obszarze stanu, w którym mieszka. Ponadto komunikaty są ogłaszane także w radiu, telewizji i innych mediach. Sposoby przeciwdziałania tornadom Dwie miniatury animacji przedstawiają zdjęcia radarowe, na których przesuwają się obszary plam oznaczonych kolorami. Obok znajduje się legendy dotyczące poszczególnych kolorów. Dzięki aktualizowanym co kilka minut zdjęciom radarowym bada się odbiciowość atmosfery i śledzi się przebieg i ewolucję chmur burzowych, które mogą być przyczyną tornad. Im większa objętość kropel wody w danej jednostce objętości będącej na drodze radaru, tym większa odbiciowowość (dBZ). Łowcy burz Animacja przedstawia przemieszczanie się chmur burzowych i tornada na zdjęciach radarowych. Odpowiednie wartości oznaczone są kolorami – czerwonym żółtym, zielonym, niebieskim. Obserwowaniem, wykrywaniem i dostarczaniem informacji o groźnych zjawiskach meteorologicznych do lokalnych biur meteorologicznych zajmują się tzw. łowcy burz. Szkoli się ich w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, a także w niektórych krajach europejskich. Są to prawdziwi pasjonaci i niejednokrotnie wiele przy tym ryzykują. Ze względu na to, że jest to bardzo interesujące zagadnienie, powstały na ten temat filmy i seriale telewizyjne. Łowcy burz Na zdjęciu na polnej drodze stoi tyłem samochód terenowy. Na dachu widoczne są urządzenia pomiarowe, anteny. Samochód jest oklejony, odczytać można napis tornado hunt 2018/ W tle na niebie widać gromadzące się chmury. Łowcy burz Na zdjęciu znajduje się wnętrze auta. Po lewej widać rękę kierowcy trzymającą kierownicę. Na miejscu pasażera siedzi młody mężczyzna w czapce z daszkiem. Patrzy na telefon komórkowy. Przed nim, na uchwycie przymocowanym przez deską rozdzielczą stoi laptop, na ekranie którego włączone są mapy synoptyczne. Dalej, na desce rozdzielczej umieszczone są urządzenia typu tablet, podgląd kamery samochodowej. Osoby te to łowcy burz.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/
Grafiki CC0: commons.wikimedia.org; ncdc.noaa.gov; iii.org.
Polecenie 1

Oceń, czy określenie „Aleja Tornad” w kontekście obszaru w Stanach Zjednoczonych o największej częstotliwości tych zjawisk jest poprawne. Uzasadnij odpowiedź.

RYv6ZDeIw8zQX
(Uzupełnij).
Polecenie 2

W jaki sposób służby meteorologiczne Stanów Zjednoczonych przewidują zbliżające się tornado? Jak ludność może się przed nim ochronić?

R16EWvjPgbPEK
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Oceń rolę tzw. łowców burz w badaniach nad poznawaniem przyczyn i prognozowaniem występowania tornad.

RIeCfFD8r0TvD
(Uzupełnij).
Polecenie 4

Korzystając ze zdjęć radarowych dostępnych w internecie, postaraj się przewidzieć wystąpienie tornada w Stanach Zjednoczonych.

Kiedy miało miejsce jedno z największych tornad w Stanach Zjednoczonych? Co potrafisz o nim powiedzieć?

R1bdMc6IaGpiT
(Uzupełnij).