Autor: Wacław Suski

Przedmiot: historia

Temat: Rządy trzech w majestacie prawa. Dzieje II triumwiratu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia konsekwencje rywalizacji rzymskich dowódców o władzę i wpływy;

• wymienia uczestników zawiązanych triumwiratów;

• charakteryzuje cele zawiązania II triumwiratu;

• wskazuje na mapie zasięg wpływów triumwirów;

• poprawnie posługuje się terminami: listy proskrypcyjne, triumwirat, idy marcowe, pryncypat, dyktator.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery dostępem do internetu,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel omawia okoliczności zamordowania Juliusza Cezara i powstania II triumwiratu. Przedstawia zasady przyjęte przez triumwirów, podział prowincji rzymskich, a także rozprawę ze zwolennikami idei republikańskich.

2. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia od 2 do 4, wybrana osoba prezentuje odpowiedzi, nauczyciel w razie konieczności je koryguje.

3. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Uczniowie w parach zapoznają się z mapą, a następnie wykonują dołączone do niej polecenia: łączą bitwy z ich opisami oraz przypisują dane ziemie do rządzącego nimi triumwira. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonywanych zadań wraz z uczniami.

4. Prowadzący podkreśla, że rozprawa triumwirów ze zwolennikami republiki była tak naprawdę wstępem do ostatecznej próby sił i wojny domowej. Omawia przebieg wydarzeń, które doprowadziły do bitwy pod Akcjum i samodzielnych rządów Oktawiana Augusta, wprowadza pojęcie pryncypatu.

5. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie 7, wspólnie weryfikują poprawność odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy do czterech uczniów. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „II triumwirat” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. W zależności od hierarchii informacji i odległości od środka mapy można stosować gradację wielkości liter: im bliżej środka, tym większe litery; im dalej, tym mniejsze. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie.

2. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów. Może ocenić pracę wylosowanej grupy.

Praca domowa:

Scharakteryzuj i oceń znaczenie bitwy pod Akcjum dla dziejów starożytnego Rzymu.

Materiały pomocnicze:

M. Grant, Krótka historia cywilizacji klasycznej, tłum. M. Michowski, A. Mikicka, Poznań 1998.

Wielka Historia Świata, t. 3, Świat okresu cywilizacji klasycznych, pod red. A. Krawczuka, Kraków 2005.

A. Ziółkowski, Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2010.

Cywilizacje starożytne. Przewodnik encyklopedyczny, pod red. A. Cotterella, Łódź 1996.

M. Jaczynowska, Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1986.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie na podstawie sekcji „Mapa interaktywna” przygotowują prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.

Spis tekstów i ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 6: Oktawian August, Czyny Boskiego Augusta, tłum. S. Drej, dostępny online: biblioteka.kijowski.pl

• Ćwiczenie 7 - Ilustracja 1: Plan bitwy pod Akcjum; CC BY‑SA 3.0, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 7 - Ilustracja 2: Awers i rewers monety; CC BY‑SA 2.5, Classical Numismatic Group, Wikimedia Commons.