Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Miłość i śmierć w poezji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Kształtowanie dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej uczniów.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
Lektura obowiązkowa
33) wybrane wiersze następujących poetów: Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Maria Pawlikowska‑Jasnorzewska, Kazimiera Iłłakowiczówna, Julian Przyboś, Józef Czechowicz, Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • charakteryzuje poetykę wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego,

  • wyjaśnia, w jaki sposób w wierszach tego poety przedstawiana jest miłość i śmierć,

  • interpretuje wiersze Niebo złote ci otworzę... oraz Noc K.K. Baczyńskiego,

  • porównuje różne interpretacje artystyczne wiersza K.K. Baczyńskiego Niebo złote ci otworzę...

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • analiza porównawcza.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel poleca, by uczniowie przeczytali wiersze Niebo złote ci otworzę... i Noc Krzysztofa Kamila Baczyńskiego zamieszczone w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel pyta uczniów o wrażenia, jakie mają po przeczytaniu wierszy Baczyńskiego. Uczniowie wypowiadają się swobodnie. Nauczyciel informuje, że podczas lekcji uczniowie będą się zajmować interpretacja obu utworów i analizować, w jaki sposób Baczyński ukazał w nich dwa ważne kręgi tematyczne: miłość i śmierć.

  2. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel odtwarza słuchowisko zamieszczone w e‑materiale, w którym znajduje się interpretacja wiersza Niebo złote ci otworzę... w wykonaniu Ewy Demarczyk. Uczniowie dzielą się swoimi wrażeniami, notują najważniejsze z nich w zeszytach. Później nauczyciel odtwarza interpretację tego samego wiersza w wykonaniu Meli Koteluk (patrz: Materiały dodatkowe). Ponownie pyta uczniów o ich wrażenia. Później prosi, by uczniowie samodzielnie zdecydowali, które z poleceń dołączonych do sekcji „Słuchowisko” chcą wykonać. Po upływie ustalonego czasu prosi kilka osób o przedstawienie odpowiedzi. Podsumowuje ten etap lekcji.

  2. Prowadzący zajęcia poleca, by uczniowie wykonali ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się” związane z interpretacją wiersza Niebo złote ci otworzę... Po upływie ustalonego czasu wybrane osoby prezentują propozycje odpowiedzi.
    Później nauczyciel lub chętny uczeń odczytuje wiersz Noc. Uczniowie po wysłuchaniu go decydują, czy nastrój obu utworów jest podobny. Następnie wykonują ćw. 1, 2 i 4 z sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

  1. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

  2. Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące lekcję: w jaki sposób w poezji K.K. Baczyńskiego ukazane są miłość i śmierć? Jakich środków wyrazu artystycznego używa poeta?

Praca domowa:

  1. Poszukaj w internecie interpretacji innych utworów Baczyńskiego. Wysłuchaj ich i wskaż tę, która najbardziej ci się podoba. Uzasadnij swoją opinię.

Materiały pomocnicze:

  • Mela Koteluk, Astronomia poety. Baczyński, 2020, płyta dostępna w internecie.

  • George Lakoff, Mark Johnson, Metafory w naszym życiu, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się