Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Czytanie ze zrozumieniem: Orient a kultura sarmacka

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zapozna się z fragmentem książki Janusza Tazbira na temat kultury sarmatyzmu;

• omówi wpływy Wschodu i Zachodu na kulturę sarmacką;

• przeanalizuje, na czym polegał synkretyzm kulturalny epoki.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zastanowienie się nad pojęciami kojarzącymi się ze słowem sarmatyzm.

Faza wprowadzająca:

1. Uczniowie zgłaszają swoje propozycje dotyczące słowa sarmatyzm. Wybrana osoba zapisuje je na tablicy, tworząc mapę myśli. Na koniec nauczyciel zapowiada, że uczniowie będą mogli zweryfikować i uzupełnić swoją wiedzę podczas zajęć.

2. Nauczyciel omawia, czym jest sarmatyzm i jaką rolę on odgrywał. Poleca uczniom, aby zapoznali się z obrazem zamieszczonym w sekcji „Przeczytaj” przedstawiającym wizerunek polskiego szlachcica i jego strój.

3. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Mapa myśli”). Nauczyciel zapowiada, że uzupełnieniem informacji na temat sarmatyzmu będzie mapa myśli z zamieszczonymi w niej cytatami. Uczniowie po zapoznaniu z mapą pracują w dwójkach, a wylosowana para przedstawia swoją odpowiedź (do obu poleceń). Pozostali uczniowie mogą ją uzupełniać, jeśli uznają, że zabrakło jakichś informacji.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na czteroosobowe grupy. Każda z grup wykonuje ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się” (bez ćwiczenia 8). Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie wspólnie omawiają odpowiedzi. Nauczyciel może zadać uczniom pytanie, czy słowo sarmatyzm ma wydźwięk pozytywny czy negatywny, i prosić o uzasadnienie stanowiska.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania dla utrwalenia wiedzy i umiejętności uczniowie wykonują w parach ćwiczenie 8 w sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonania zadania wraz z uczniami.

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

Praca domowa:

1. Przygotuj prezentację multimedialną, w której podsumujesz zdobyte podczas lekcji wiadomości.

2. Wypisz przejawy obecności kultury sarmackiej we współczesnym świecie.

Materiały pomocnicze:

• T. Mańkowski, Genealogia sarmatyzmu, Warszawa 1946.

• A. Zajączkowski, Szlachta polska. Kultura i struktura, Warszawa 1993.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać multimedium bazowe jako podsumowanie zajęć.