Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: biologia
Temat: Cykl komórkowy i jego charakterystyka
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Wyjaśnisz pojęcie cyklu komórkowego.
Poznasz fazy cyklu komórkowego.
Scharakteryzujesz procesy zachodzące w cyklu komórkowym.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana;
ćwiczenia interaktywne;
mapa myśli;
gra dydaktyczna;
film samouczek;
sztafeta.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla cele lekcji zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i określa na tej podstawie kryteria sukcesu.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prosi chętnego ucznia, by na podstawie przeczytanego przed lekcją tekstu i własnej wiedzy wyjaśnił krótko, czym jest cykl komórkowy.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel, wykorzystując technikę sztafety, prosi uczniów o omówienie poszczególnych faz cyklu komórkowego na podstawie przeczytanego przed lekcją tekstu. Sztafetę rozpoczyna ochotnik, omawiając fazę GIndeks dolny 11, następnie wskazuje innego ucznia, który ma za zadanie omówić fazę S; kolejno wskazywane są osoby omawiające fazę GIndeks dolny 22 oraz mitozę i cytokinezę. Podczas sztafety nie uwzględnia się fazy GIndeks dolny 00 dla podkreślenia, że nie jest to faza cyklu komórkowego.
Następnie nauczyciel mówi: „W zależności od rodzaju komórki oraz gatunku organizmu cykl komórkowy ma odmienny czas trwania. Komórka potomna zaczyna nowy cykl komórkowy, co w organizmach wielokomórkowych prowadzi do zastępowania starych komórek nowymi. Niektóre komórki po osiągnięciu dojrzałości nie przystępują do podziału. Jakie to komórki i gdzie występują?”. Uczniowie mają za zadanie znaleźć odpowiedź na to pytanie w trakcie lekcji.
Praca z filmem samouczkiem pt. „Cykl komórkowy i jego charakterystyka”. Uczniowie samodzielnie wykonują polecenie nr 1 (polegające na rozwiązaniu zadania, które zostało omówione w filmie samouczku) z sekcji „Film samouczek”. Następnie nauczyciel wyświetla film samouczek i uczniowie weryfikują swoją odpowiedź. Prowadzący zajęcia wyjaśnia ewentualne wątpliwości, może też ocenić uczniów, którzy poprawnie rozwiązali zadanie.
Praca indywidualna z treścią e‑materiału. Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w medium w sekcji „Film samouczek” układają indywidualnie pytania do treści e‑materiału. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza najlepiej odpowiadających, np. ocenami z aktywności.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 7 i 8 (dotyczące cech faz GIndeks dolny 00 i GIndeks dolny 11) w sekcji „Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.
Faza podsumowująca:
Uczniowie sporządzają w zeszycie notatkę w postaci mapy myśli na temat cyklu komórkowego.
Nauczyciel prosi wybranego ucznia o odpowiedź na pytanie zadane na w fazie realizacyjnej lekcji: „Niektóre komórki po osiągnięciu dojrzałości nie przystępują do podziału. Jakie to komórki i gdzie występują?”. W razie potrzeby chętni uczniowie poprawiają lub uzupełniają ją.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 2 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu samouczka:
Film samouczek można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.