Autor: Joanna Kalinowska

Przedmiot: Historia

Temat: Ku ostatecznemu rozstrzygnięciu. Cele wojenne Stalina i Hitlera

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje cele polityki zagranicznej III Rzeszy i jej dążenie do wojny;

• charakteryzuje politykę zagraniczną ZSRS i wyjaśnia, dlaczego Związek Sowiecki zdecydował się na sojusz z Niemcami;

• wyjaśnia, czym był pakt Ribbentrop–Mołotow i ocenia jego znaczenie dla losów Europy;

• wyjaśnia znaczenie takich pojęć jak m.in. Lebensraum, polski korytarz, Wielkie Niemcy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Ku ostatecznemu rozstrzygnięciu. Cele wojenne Stalina i Hitlera”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Nauczyciel poleca uczniom (ochotnikom lub wskazanym osobom) przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie mogą je opracować także w małych, trzyosobowych grupach. Najważniejsze, aby uczniowie lub grupy uczniowskie podzieliły się zagadnieniami: jedni skupiają się na III Rzeszy i jej celach wojennych, drudzy – na celach wojennych ZSRS.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat zajęć, określa ich cel i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Proponuje, aby uczniowie przedstawili pytania, na które chcieliby uzyskać odpowiedzi – będą to wyznaczone kryteria sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Uczniowie powinni przypomnieć m.in. dojście Hitlera do władzy i powstanie III Rzeszy, sytuację polityczną w latach 30. XX w. w Europie i na świecie, sytuację w ZSRS.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranym osobom (lub przedstawicielom grup) zaprezentowanie swoich prac przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko dyskutują o przedstawionych pracach, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z multimedium („Schemat”). Prowadzący prosi, aby uczniowie podzielili się na czteroosobowe grupy. Następnie jedne z uczniów odczytuje polecenie 2: „Oceń, której stronie – ZSRS czy III Rzeszy – bardziej zależało na podpisaniu układu i która strona wyciągnęła z niego więcej korzyści”. Uczniowie pracują w grupach, dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrany zespół omawia swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy, pozostali uczniowie odnoszą się do nich.

3. Dyskusja. Nawiązując do wiedzy uczniów, nauczyciel zaprasza ich do dyskusji i zadaje pytania (polecenie 3): Czy układ ten był świadectwem czystych intencji sygnatariuszy? Czy rokował on dłuższą współpracę? Uczniowie dyskutują, przedstawiając swoje argumenty. Na koniec prowadzący prosi jedną osobę o podsumowanie.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia od 1 do 3 z sekcji „Sprawdź się”, wybrane pary przedstawiają odpowiedzi. Następuje wspólne omówienie poprawności wykonanych ćwiczeń.

5. Ćwiczenia 5 i 6 uczniowie wykonują samodzielnie, analizując teksty źródłowe. Wskazane osoby przedstawiają propozycje odpowiedzi, nauczyciel weryfikuje ich poprawność.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy do czterech uczniów. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Cele wojenne Niemiec i ZSRS” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami wyrażającymi istotę myśli lub zagadnienia. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie. Na koniec nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych grup.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, ocenia pracę osób (grup) przygotowujących prezentacje.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 8 i 10 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, PWN, Warszawa 1998.

Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 58, Wybuch II wojny światowej, oprac. M. Turlejska, Warszawa 1961.

R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, PWN, Warszawa 2014.

A. Garlicki, Historia 1939–1996/97. Polska i świat, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1997.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Schemat” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.