Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Dialogi z tradycją. Antyk jako źródło inspiracji

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz określa ich wpływ na kulturę epoki;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;
3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • wykona mapę myśli dotyczącą antyku jako źródła inspiracji;

  • omówi poglądy Zygmunta Kubiaka na temat antycznego piękna;

  • rozpozna w tekście literackim środki artystyczne i wyjaśni ich funkcje.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasło: antyk jako źródło inspiracji. Inicjuje rozmowę o tym, jaką uczniowie mają wiedzę w tym temacie. Prosi, żeby uczniowie sformułowali elementy do mapy myśli i będą tę mapę uzupełniać w różnych częściach zajęć.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Następnie nauczyciel za pomocą rzutnika pokazuje obraz Rafaela Szkoła ateńska. Uczniowie w parach wykonują polecenia.

Polecenia

RhANbKiyXe0Gy1
1. Rafael przedstawił słynnych filozofów starożytności zgromadzonych w budynku przypominającym antyczną świątynię. W centrum znajdują się Platon i Arystoteles. Pierwszy z nich ma twarz Leonarda da Vinci. Na prawo od Platona Sokrates dyskutuje z grupą młodych mężczyzn. Brodata postać na pierwszym planie z boku, wpisująca coś do księgi, to Pitagoras. Na stopniach schodów leży Diogenes. Sprawdź w odpowiednich źródłach, co świat zawdzięcza postaciom przedstawionym na fresku. Powiedz, o czym może świadczyć zestawienie postaci Platona i Leonarda da Vinci. 2. Potraktuj obraz Rafaela jako alegorię świata antycznego. Wyjaśnij, co o tym świecie mówi obraz XVI‑wiecznego artysty.

  1. Uczniowie zapoznają się z fragmentem tekstu Zygmunta Kubiaka Tradycja klasyczna. Zwracają uwagę na poglądy autora na temat antycznego piękna. Następnie komentują tytuł tekstu Zygmunta Kubiaka. Wyjaśniają, co składa się na antyczną tradycję, którą autor określa jako wieczną i nieprzemijalną.

  2. Nauczyciel dzieli klasę na 3 grupy. Każdy zespół pracuje z innym tekstem: jeden pracuje z utworem Nad Styksem Wisławy Szymborskiej, drugi Odys Leopolda Staffa, trzeci Dlaczego klasycy Zbigniewa Herberta. Uczniowie wykonują ćwiczenia związane z tekstami znajdujące się w części „Sprawdź się”. Na zakończenie pracy podsumowują, jak poeci nawiązują do antyku.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

  1. Odtwórz poglądy Zygmunta Kubiaka na temat antycznego piękna. Zacytuj sformułowania użyte przez autora. Podziel je na dwie grupy: sformułowania o znaczeniu dosłownym i przenośnym. Na tej podstawie stwórz ciąg rzeczowników będących nazwami cech, które można powiązać z pojęciem antycznego piękna. Zapisz je w formie mapy skojarzeń.

Materiały pomocnicze:

  • Arthur Cotterell, Cywilizacje starożytne, Łódź 1990.

  • Albert Gorzkowski, O tragedii greckiej – tragicznie, czyli jak o antyku pisać nie wolno. Refleksje filologiczne i metodologiczne, „Ruch Literacki” 2001/1.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się