Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Typy ujść rzecznych
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I
Podstawa programowa
V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.
Uczeń:
3) charakteryzuje główne procesy zewnętrzne modelujące powierzchnię Ziemi (erozja, transport, akumulacja) oraz skutki rzeźbotwórczej działalności rzek, wiatru, lodowców, lądolodu i mórz oraz wietrzenia.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia, czym jest ujście rzeki,
wymienia typy ujść rzecznych i omawia warunki, w których powstają,
omawia proces powstawania estuarium.
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa
Metody nauczania: pogadanka, burza mózgów, plakat/poster
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik
Materiały pomocnicze
Balon J., Desperak J., Tablice geograficzne, Świat Książki, Warszawa 2003, s. 346–349.
Dawydow L.K. , Dmitrijewa A.A., Konkina N.G., Hydrologia ogólna, PWN, Warszawa 1979.
Faza wprowadzająca
Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – prosi o zapoznanie się ze wstępem do e‑materiału.
Następnie nauczyciel podaje temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi, aby uczniowie, korzystając z części „Przeczytaj” e‑materiału lub podręcznika, zdefiniowali termin ujście rzeki, następnie nazwali główne typy ujść.
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z grafiką interaktywną i wykonanie poleceń zawartych w tej części e‑materiału. Uczniowie wyjaśniają, jaki wpływ na kształtowanie się ujścia rzeki mają akumulacja rzeczna, falowanie oraz pływy, określają różnice w ukształtowaniu ujść rzecznych. Nauczyciel w razie potrzeby wspiera uczniów.
Następnie nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy; każda wybiera lidera, który będzie odpowiadał za pracę grupy, grupy otrzymują duże arkusze papieru i pisaki do stworzenia plakatu przedstawiającego wybrane ujście rzeczne.
Nauczyciel objaśnia uczniom, na czym polega ich praca (plakat/poster); przydziela do opracowania: dwóm grupom ujścia deltowe, dwóm pozostałym – ujścia lejkowate, prosi również o znalezienie przykładów rzek na różnych kontynentach, które posiadają omawiany typ ujścia.
Uczniowie na środku arkusza papieru zapisują nazwę typu ujścia, następnie sporządzają plakaty (schematy).
Po upływie określonego czasu uczniowie z dwóch grup (pracujących nad tym samym ujściem rzecznym) przyczepiają swoje prace do tablicy, liderzy wspomagani praz innych uczniów z grupy prezentują swoje plakaty, porównując je między sobą.
Nauczyciel podsumowuje wypowiedzi uczniów, podkreśla wspólne elementy. Nauczyciel zwraca uwagę na przyczyny powstawania ujść rzecznych.
Następnie prezentują się w taki sam sposób dwie pozostałe grupy, nauczyciel również podsumowuje ich pracę.
Nauczyciel prezentuje fotografie ujść różnych rzek – uczniowie charakteryzują je i rozpoznają ich typy.
Uczniowie zapisują do zeszytu (w formie notatki) przy nazwie ujścia jego cechy charakterystyczne oraz przykłady rzek.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.
Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie wykonują wybrane ćwiczenia z e‑materiału.
Uczniowie omawiają ćwiczenia, nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich.
Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – mówią, co było dla nich łatwe, trudne, ciekawe.
Praca domowa
W formie krótkiej notatki scharakteryzuj ujście Wisły i Odry.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafikę interaktywną można wykorzystać w toku lekcji dotyczącej zróżnicowania sieci rzecznej (zakres podstawowy: IV. 4) oraz zajęć dotyczących systemów rzecznych i ustrojów rzecznych (zakres rozszerzony: IV. 4).