Autor: Damian Michałowski

Przedmiot: filozofia

Temat: System moralny Kanta

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• identyfikuje główne kategorie tekstu filozoficznego;

• wyszukuje i kategoryzuje informacje w tekście;

• definiuje pojęcia związane z regułami etyczności;

• wyjaśnia, w jaki sposób kategorie kantowskie mogą służyć do rozumienia świata wartości oraz zachowań jednostki i społeczeństwa.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• analiza i interpretacja tekstów;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• dyskusja;

• burza mózgów.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Tydzień przed lekcją nauczyciel prosi uczniów, by przygotowali na piśmie krótką odpowiedź na pytanie: Co, według ciebie, znaczy zachowywać się moralnie?

Faza wstępna

1. Przedstawienie celu i tematu zajęć.

2. Nauczyciel prosi uczniów o krótkie zaprezentowanie przygotowanej w domu odpowiedzi na zadane wcześniej pytanie: Co, według ciebie, znaczy zachowywać się moralnie?

3. Burza mózgów. Nauczyciel pisze na tablicy słowo MORALNOŚĆ i prosi uczniów o hasłowe zapisanie swoich propozycji. Następnie łączy odpowiedzi wedle dających się wyróżnić kategorii, np.

• moralność jest obiektywna;

• moralność jest subiektywna;

• o moralności decyduje rezultat naszych czynów;

• o moralności decyduje motywacja.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prezentuje główne założenia etyki kantowskiej, skrótowo szkicując życiorys filozofa oraz podstawowe problemy omawianego systemu filozoficznego. Nauczyciel pyta uczniów, jakie podstawowe kategorie systemu moralnego Kanta zapamiętali. Zapisanie odpowiedzi na tablicy. Porównanie kategorii kantowskich z kategoriami zaproponowanymi wcześniej przez uczniów.

2. Praca w grupach. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy zgodnie z podstawowymi kategoriami (intencja, imperatyw kategoryczny, norma personalistyczna). Uczniowie na podstawie e‑materiału:

• przyswajają informacje dotyczące kategorii przyporządkowanej danej grupie: wyjaśniają pojęcie i ilustrują je przykładem;

• oceniają daną kategorię etyki Kanta (pokazują jej słabe i mocne strony);

• opierając się na danej kategorii, przedstawiają ilustrację (przykład) zachowań etycznych i nieetycznych.

Prezentacja efektów pracy poszczególnych grup.

3. Projekcja wykładu TED zawartego w e‑materiale. Uczniowie odpowiadają na pytania:

• W jaki sposób współczesny czytelnik mógłby podjąć dialog z Immanuelem Kantem? Jak możemy traktować dziś system etyczny przez niego stworzony?

• Dlaczego Kant w jednym dziele chwali wewnętrzny system moralny człowieka, każąc mu być z niego dumnym, natomiast w innej pracy stwierdza, że cała nasza cnota nie jest więcej warta niż garść miedziaków? Jak pogodzić te dwa stanowiska?

4. Realizacja zadań interaktywnych z Zestawu ćwiczeń, wskazanych przez nauczyciela, zwłaszcza 2, 3, 4, 5 oraz 6.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel przypomina główne założenia systemu moralnego Kanta. Prosi wybranych uczniów o zdefiniowanie podstawowych kategorii.

Zadanie domowe:

Obserwuj świat kultury. Wybierz i opisz jeden przykład (z literatury, teatru, kina lub sztuk pięknych), który może być ilustracją do wybranego przez ciebie pojęcia lub problemu etycznego opisanego przez Kanta, np. imperatyw kategoryczny, norma personalistyczna, czystość intencji.

Materiały pomocnicze:

T. Kroński, Kant, Warszawa 1966.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie oglądają wykład o etyce kantowskiej i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia treści filmu.