Dla nauczyciela

Autor: Bożena Święch

Przedmiot: Język polski

Temat: Warsztaty interpretacyjne. Erotyk Adama Asnyka Między nami nic nie było

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
II. Kształcenie językowe.
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
3) rozpoznaje i określa funkcje tekstu (informatywną, poetycką, metajęzykową, ekspresywną, impresywną – w tym perswazyjną);
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Lektura obowiązkowa
26) Adam Asnyk, wybór wierszy;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

  • analizuje i interpretuje erotyk Między nami nic nie było;

  • porządkuje swoją wiedzę na temat tekstów kultury pokazujących kochanków zależnych od oczekiwań ich otoczenia;

  • wykorzystuje metodę eksplikacji tekstu do analizy i interpretacji erotyku Adama Asnyka;

  • utrwala wiedzę o funkcjach tekstu.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Uczniowie zapoznają się z prezentacją multimedialną zamieszczoną w e‑materiale, biografią Adama Asnyka oraz treścią erotyku Między nami nic nie było. Uczniowie przypominają wiadomości na temat erotyków jako lirycznej formy mówienia o miłości.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel proponuje, aby uczniowie wysłuchali piosenek Między nami nic nie było w wykonaniu Michała Żebrowskiego i Kasi Nosowskiej oraz Jednego serca śpiewanej przez Czesława Niemena do muzyki autorstwa piosenkarza. Uczniowie słuchają, korzystając ze słuchawek lub wspólnie oglądają i słuchają dzięki tablicy interaktywnej nagrań dostępnych online.

  2. Uczniowie wypowiadają się na temat wysłuchanych utworów i wspólnie ustalają powody popularności wśród różnych artystów utworów poetyckich Adama Asnyka.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel proponuje uczniom pracę w 3 grupach zadaniowych, których celem jest opracowanie analizy i interpretacji erotyku Między nami nic nie było. Grupy wykorzystują ćwiczenia zamieszczone w e‑materiale, prezentację multimedialną, korzystają z metody eksplikacji przypomnianej w e‑podręczniku. Każda z grup losuje też dodatkowe polecenie ukierunkowujące jej pracę swojego zadania związane z rozpoznawaniem różnych funkcji tekstu.
    Grupa I 
    Przygotowuje głośne odczytanie erotyku Między nami nic nie było w sposób podporządkowany funkcji informatywnej. Uczniowie przygotowują swoją analizę wiersza, eksponując w prezentacji związek utworu z tradycją literacką.
    Grupa II
    Przygotowuje głośne odczytanie erotyku w sposób eksponujący ekspresywną funkcję tekstu. Uczniowie dobierają kontekst kulturowy (inny niż literatura) i uzasadniają jego funkcjonalność dla interpretacji erotyku Między nami nic nie było.
    Grupa III
    Przygotowuje głośne odczytanie wiersza, eksponując funkcję impresywną. Uczniowie przywołują i komentują kontekst biograficzny.

  2. Grupy prezentują efekty swojej pracy, rozpoznają w wystąpieniach pozostałych dwóch grup wylosowane funkcje tekstu, którym należało podporządkować odczytanie wiersza i sposób mówienia o nim. Nauczyciel ocenia kreatywność uczniowskich wystąpień.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel włącza fragment filmu Pan Tadeusz (scena kłótni Tadeusza i Telimeny) dostępny w internecie. Prosi, aby uczniowie poszukali związków tej rozmowy kochanków z wyznaniem lirycznym w Między nami nic nie było. Uczniowie wskazują podobieństwa i różnice.

Praca domowa:

  1. Zredaguj listę lektur obowiązkowych, w których autorzy pokazują konflikt uczuć z tym, czego od kochanków oczekuje świat. Możesz wykonać tabelę z nagłówkami:
    Autor i tytuł utworu,
    Kochankowie,
    Konflikt uczuć i życiowych konieczności.

  2. Napisz interpretację porównawczą Między nami nic nie było i Karmelkowego wiersza Adama Asnyka.

Materiały pomocnicze:

  • Krystyna Walc, Karmelkowy wiersz Adama Asnyka, Lekcje czytania. Eksplikacje literackie cz. 2, Wrocław 1999, s. 352‑360.

  • Andrzej Wajda, Pan Tadeusz, film z 1999 roku.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą zredagować dla innych użytkowników e‑materiału zaproszenie do wykorzystania prezentacji multimedialnej.

Prezentacja multimedialna