Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Urzędy centralne i lokalne w Rzeczypospolitej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia najważniejsze urzędy centralne w Rzeczypospolitej i opisuje ich kompetencje;

• omawia podstawowe urzędy lokalne i związane z nimi obowiązki;

• wyjaśnia sposób wyboru senatorów w państwie polsko‑litewskim.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• metoda jigsaw.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla uczniom temat oraz cele zajęć zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Krótko przedstawia planowany przebieg lekcji.

2. Prowadzący poleca uczniom przygotować w parach pytania związane z tematem zajęć. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? Uczniowie określają w ten sposób obowiązujące ich kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do sześciu. Łączą się w zespoły według przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupy 1 i 4 – Władza najwyższa – król oraz Urzędy wojskowe,

• grupy 2 i 5 – Najważniejsze urzędy oraz Urzędnicy ziemscy,

• grupy 3 i 6 – Kultura prawna Rzeczypospolitej. Sądownictwo szlacheckie oraz Sądy miejskie i dominialne.

Wszystkie grupy zapoznają się również z akapitem dotyczącym relacji między szlachtą a magnaterią.

Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą się od siebie nawzajem. Chętne lub wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Wybrana osoba czyta polecenie 3: „Opisz zadania kanclerza, marszałka i podskarbiego. Jaką odpowiedzialność za swoje decyzje ponosili?” z sekcji „Film edukacyjny”. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie w dotychczasowych grupach opracowują odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanego (lub zgłaszającego się na ochotnika) zespołu prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z drugim filmem. Każdy uczeń pracując indywidualnie, samodzielnie przygotowuje odpowiedzi do polecenia 2 – wymienia najważniejsze urzędy lokalne. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Urzędy centralne i lokalne w Rzeczypospolitej” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Na zakończenie nauczyciel ocenia pracę grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Historia Polski Nowożytnej. Wybór tekstów źródłowych, t. 2, oprac. K. Matwijowski, S. Ochmann, Wrocław 1981.

Relacja o stanie Polski […] przez nuncjusza […] Juliusza Ruggieri […] roku *1568…, w: Relacje Nuncjuszów Apostolskich i innych osób o Polsce od roku 1548 do 1690, wyd. E. Rykaczewski, t. 2, Berlin–Poznań 1864.

I. Gieysztorowa, Ludność, w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945, t. 1, Warszawa 1981.

Historia Polski nowożytnej. Wybór tekstów źródłowych, cz. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1981.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie na podstawie filmów przygotowują prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.