Film + Sprawdź się
Zapoznaj się z dalszym wykładem historyka Piotra Krolla i wykonaj kolejne polecenia.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DTNg3s6wE
Film na temat urzędów centralnych i lokalnych w Rzeczypospolitej.
Wymień najważniejsze urzędy lokalne.
Opisz sądownictwo funkcjonujące w Rzeczypospolitej. Czym się różniły poszczególne sądy?
Zapoznaj się z fragmentami tekstu źródłowego i na ich podstawie wykonaj polecenie.
Listy Krzysztofa Opalińskiego do brataZ Warszawy, 8 III 1646
Mnie sam Król był dał Brańsk o kilkunastu tysięcy intraty, ale ożył P. Starosta. Deklarował się […], że nie tylko to starostwo, ale będzie i więcej, cokolwiek poda oc[c]asio. […]
Ja nie tylko nie żałuję ochmistrzostwa, ale Bogu teraz dziękuję, że minęło. Nigdy byś WMć nie rzekł, jako to jest res indigna [rzecz niegodna] wielkiemu senatorowi.
Ja tu przez ceremonije zamieszkam weselne na Kwietną Niedzielę ściągając do dzieci do Sierakowa. […] Królowej zostawuję sługę przy Dworze, Madalińskiego […], a to dla szpiegowania wakancyj i przypomnienia Królowej, gdy co będzie na placu. […]
Z Pragi, 14 VI 1650
Na stryjaszka naszego jużem był otrzymał w[ojewó]dztwo Brzeskie‑Kujawskie i przywilej miał napisany za tak skuteczną konfirmacyją tej nowiny, że nie mogła być stateczniejsza, aż ci ożył P. W[ojewod]da, a myśmy oschnęli. Przywilej jednak gotowy w Wielki Kancellaryji, do czego się i P. Kanclerz przyłożył quasi życzliwością ku domowi memu. Dałem nawet znać o tym do Wiśnicz i przysłano po przywilej, ale darmo. Ugruntowałem rzeczy na odjezdnym u Króla, Królowej i P. Kanclerza i już to sam res certa [rzecz pewna], żeby nie minął stołek, który pierwszy wakować będzie.
Źródło: Listy Krzysztofa Opalińskiego do brata, [w:] Historia Polski Nowożytnej. Wybór tekstów źródłowych, t. 2, oprac. Krystyn Matwijowski, Stefania Ochmann, Wrocław 1981, s. 18–20.
Zapoznaj się z poniższymi materiałami źródłowymi i na ich podstawie wykonaj polecenie.
Relacja o stanie politycznym i wojskowym Polski przez Sebastiana Cefali, sekretarza Jerzego Lubomirskiego […] z roku 1665Wielki marszałek koronny, w porządku i znaczeniu pierwszy z ministrów, wielką ma władzę, większą jednak w sprawach uczynkowych niż politycznych. […] Prowadzi za sobą własne gwardie, niezależne od władzy króla, które w czasie sejmu strzegą bezpieczeństwa publicznego. […] We wszystkich obrządkach publicznych jest pierwszą osobą […]. Zasiada na wszystkich zgromadzeniach senatu i radach tajemnych tyczących się polityki lub wojny […], a gdy na sejmie, czy na tajnych radach wszystkie stany są zgromadzone wobec króla, nikomu nie wolno mówić jeżeli mu wielki marszałek nie da głosu. […] Wielki kanclerz jest drugim w godności w rzędzie ministrów, ale co do władzy i kierunku politycznego może być pierwszym nazwany. Wszystkie łaski królewskie muszą przechodzić przez ręce wielkiego kanclerza lub podkanclerzego […]. Kiedy król uczyni komu jaką łaskę nie podług prawa lub w czym innym przekroczy jego przepisy, kanclerz może nie przyłożyć pieczęci na takim akcie […]. Wielki podskarbi zawiaduje dochodami publicznymi, żupami Bochni i Wieliczki, mennicą, słowem wszystkimi podatkami nałożonymi przez sejm dla zapłacenia wojska, któremu powinien wyliczyć należną sumę za kwitem hetmanów. […] Urzędnicy wojskowi mający miejsce pomiędzy pierwszymi Rzplitej są: wielki hetman koronny i hetman polny koronny, wybierani dla obszernej władzy z przedniejszych senatorów. Po nich idzie wielki chorąży, którym zazwyczaj bywa syn hetmański, lub jaki młodzieniec wielkich nadziei i wielkiego domu.
Źródło: Relacja o stanie politycznym i wojskowym Polski przez Sebastiana Cefali, sekretarza Jerzego Lubomirskiego […] z roku 1665, [w:] Historia Polski Nowożytnej. Wybór tekstów źródłowych, t. 1, oprac. Krystyn Matwijowski, Stefania Ochmann, Wrocław 1980, s. 141–144.
