Scenariusz zajęć

Autor: Daria Szeliga, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Reakcje halogenopochodnych węglowodorów z cynkiem w środowisku alkoholowym

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń:

1) pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno‑komunikacyjnych.

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• analizuje równania reakcji dowolnych halogenopochodnych węglowodorów z cynkiem w środowisku etanolu;

• przewiduje główne produkty reakcji halogenopochodnych węglowodorów z cynkiem i przedstawia odpowiednie równania reakcji chemicznych.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• film samouczek;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca całego zespołu klasowego;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• tablica interaktywna/tablica, kreda, pisak;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• komputer z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Na czym polega reakcja eliminacji i w jakich warunkach zachodzi? Czy reakcja halogenopochodnych węglowodorów z cynkiem w obecności etanolu jest reakcją eliminacji?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów - uczniowie starają się udzielić odpowiedzi na pytanie: Jakie fluorowcopochodne węglowodorów mogą stanowić substraty w reakcjach eliminacji z udziałem cynku?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film samouczek zawarty w e‑materiale. Zadaniem uczniów jest ułożenie pytań do medium. Po projekcji filmu uczniowie na forum zadają sobie nawzajem pytania i udzielają odpowiedzi. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi. Następnie uczniowie przechodzą do wykonywania ćwiczeń zawartych w medium celem sprawdzenia swojej wiedzy.

2. Powrót do burzy mózgów w fazie wstępnej - uczniowie konfrontują swoje propozycje substratów z informacjami podanymi w treściach zawartych w e‑materiale.

3. Uczniowie dzielą się sami na cztery grupy. Nauczyciel rozdaje arkusze papieru A3, mazaki. Pierwsza grupa ma za zadanie napisać równanie reakcji otrzymywania dowolnego alkenu za pomocą poznanej metody. Druga grupa – dowolnego cykloalkanu, trzecia grupa – dowolnego cykloalkenu, a czwarta grupa – dowolnego alkinu. Uczniowie podają inne przykłady halogenopochodnych węglowodorów niż podane są w e‑materiałach.  Lider każdej grupy przedstawia na tablicy przykład każdej reakcji, a pozostali uczniowie w trakcie dyskusji weryfikują zapisaną reakcję chemiczną oraz nazywają reagenty.

4. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie nauczyciel stosuje narzędzie do oceny stopnia opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów. Uczniowie na skali temperatury zaznaczają cenkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. Jeżeli ze skali będzie wynikał niski poziom temperatury, uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łątwe...

• Dziś nauczyłem/łam się...

• Co sprawiało mi trudności...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być wykorzystany przez nauczyciela do wykorzystania przed lekcją przez uczniów. Uczniowie mogą wykorzystać medium przygotowując się do pracy kontrolnej, a uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać go do uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje arkusze papieru A3, mazaki. 2. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Na czym polega reakcja eliminacji?

• Jakie grupy węglowodorów można otrzymać w reakcji syntezy organicznej z udziałem cynku?

• Jakie warunki musza być spełnione w syntezie organicznej z cynkiem?