Scenariusz zajęć

Autor: Daria Reczyńska, Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Układ immunologiczny w walce z rakiem

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymieni typy komórek układu immunologicznego uczestniczące w odpowiedzi przeciwnowotworowej;

• scharakteryzuje reakcje obronne organizmu podczas kancerogenezy;

• wyjaśni, jak komórki nowotworowe unikają odpowiedzi immunologicznej.

Strategie nauczania:

• nauczanie wyprzedzające;

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• WebQuest.

Metody i techniki nauczania:

• praca z e‑materiałem;

• ćwiczenia interaktywne;

• burza mózgów;

• słoneczko;

• film samouczek;

• linia czasu;

• gwiazda pytań.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• gwiazda pytań (załącznik 1);

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał „Układ immunologiczny w walce z rakiem”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”, a następnie rozwiązanie ćwiczenia nr 1 zawartego w sekcji „Sprawdź się”.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel rysuje na tablicy „słoneczko”, zapisuje wewnątrz schematu: „czynniki wpływające na powstawanie nowotworów” i inicjuje burzę mózgów pytaniem: „Jakie znacie czynniki wpływające na powstawanie nowotworów?”. Uczniowie w odpowiednim miejscu (wyznaczonym przez promienie) zapisują swoje odpowiedzi. Nauczyciel podsumowuje powstały schemat.

2. Nauczyciel przedstawia uczniom temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla film samouczek na temat reakcji immunologicznych w walce z rakiem zawarty w e‑materiale.

2. Prowadzący zajęcia prosi uczniów, by pracując w parach, wyjaśnili rolę limfocytów T w odpowiedzi pronowotworowej i przeciwnowotworowej (polecenie nr 1), oraz wskazali, w jaki sposób komórka nowotworowa może bronić się przed rozpoznawaniem przez komórki układu odpornościowego (polecenie nr 2). Ochotnicy przedstawiają swoje wyjaśnienia na forum klasy, a nauczyciel ocenia ich poprawność.

3. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 7 zawarte w e‑materiale, dotyczące roli PD‑1 i PD‑L1 oraz przeciwciał monoklonalnych w interakcji TCR z cząsteczką MHC prezentującą antygen komórki. Następnie porównują swoje odpowiedzi z innym zespołem.

4. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery zespoły. Każda z grup ma za zadanie opisać za pomocą linii czasu reakcje obronne organizmu podczas kancerogenezy. Następnie grupy prezentują swoje linie czasu.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każdy zespół otrzymuje arkusz papieru A3 z ilustracją gwiazdy. Zadaniem uczniów jest umieszczenie na ramionach gwiazdy pięciu pytań dotyczących tematu lekcji. Każdy zespół po napisaniu pytań przekazuje gwiazdę innej grupie, zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara. Teraz zadaniem uczniów jest udzielenie odpowiedzi na zadane pytania na podstawie wiadomości znajdujących się w e‑materiale. Uczniowie swoje odpowiedzi zapisują na otrzymanym arkuszu papieru A3. Po upływie wyznaczonego czasu grupy prezentują swoje gwiazdy. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje, wyjaśnia wątpliwości.

2. Nauczyciel ocenia poprawność udzielonych przez uczniów odpowiedzi.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia nr 5 i 6 zawarte w e‑materiale.

Materiały pomocnicze:

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu samouczka:

Nauczyciel może wykorzystać film samouczek na lekcji dotyczącej układu immunologicznego.