Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Sprawdź się

1
Pokaż ćwiczenia:
R2TOChwq8IAWA1
Ćwiczenie 1
Spośród poniższych zdań wybierz te, które są prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. limfocyty T biorą udział w odpowiedzi pro- i przeciwnowotworowej, 2. Komórki NK rozpoznają prawidłowe komórki, dzięki obecności cząsteczki głównego układu zgodności tkankowej (MHC) klasy 1, 3. Limfocyty Treg przyczyniają się do zachowania homeostazy układu immunologicznego, 4. Limfocyty Th2 wydzielają cytokiny (IFN-γ, TNF-α i IL-2)
RJchusnD7TUM01
Ćwiczenie 2
Dopasuj odpowiednie funkcje do podanych terminów. Limfocyty Th1 Możliwe odpowiedzi: 1. Produkują cytokiny przeciwzapalne., 2. Produkują cytokiny prozapalne., 3. Utrudniają eliminację guzów (przede wszystkim litych) oraz sprzyjają progresji nowotworu., 4. Rozpoznają prawidłowe komórki dzięki obecności cząsteczki głównego układu zgodności tkankowej (MHC) klasy I., 5. Wydzielają ziarna cytolityczne, powodując apoptozę komórek., 6. Prezentują antygeny komórek nowotworowych komórkom T. Limfocyty Th2 Możliwe odpowiedzi: 1. Produkują cytokiny przeciwzapalne., 2. Produkują cytokiny prozapalne., 3. Utrudniają eliminację guzów (przede wszystkim litych) oraz sprzyjają progresji nowotworu., 4. Rozpoznają prawidłowe komórki dzięki obecności cząsteczki głównego układu zgodności tkankowej (MHC) klasy I., 5. Wydzielają ziarna cytolityczne, powodując apoptozę komórek., 6. Prezentują antygeny komórek nowotworowych komórkom T. Limfocyty Treg Możliwe odpowiedzi: 1. Produkują cytokiny przeciwzapalne., 2. Produkują cytokiny prozapalne., 3. Utrudniają eliminację guzów (przede wszystkim litych) oraz sprzyjają progresji nowotworu., 4. Rozpoznają prawidłowe komórki dzięki obecności cząsteczki głównego układu zgodności tkankowej (MHC) klasy I., 5. Wydzielają ziarna cytolityczne, powodując apoptozę komórek., 6. Prezentują antygeny komórek nowotworowych komórkom T. Limfocyty Tc Możliwe odpowiedzi: 1. Produkują cytokiny przeciwzapalne., 2. Produkują cytokiny prozapalne., 3. Utrudniają eliminację guzów (przede wszystkim litych) oraz sprzyjają progresji nowotworu., 4. Rozpoznają prawidłowe komórki dzięki obecności cząsteczki głównego układu zgodności tkankowej (MHC) klasy I., 5. Wydzielają ziarna cytolityczne, powodując apoptozę komórek., 6. Prezentują antygeny komórek nowotworowych komórkom T. Komórki NK Możliwe odpowiedzi: 1. Produkują cytokiny przeciwzapalne., 2. Produkują cytokiny prozapalne., 3. Utrudniają eliminację guzów (przede wszystkim litych) oraz sprzyjają progresji nowotworu., 4. Rozpoznają prawidłowe komórki dzięki obecności cząsteczki głównego układu zgodności tkankowej (MHC) klasy I., 5. Wydzielają ziarna cytolityczne, powodując apoptozę komórek., 6. Prezentują antygeny komórek nowotworowych komórkom T. Komórki dendrytyczne Możliwe odpowiedzi: 1. Produkują cytokiny przeciwzapalne., 2. Produkują cytokiny prozapalne., 3. Utrudniają eliminację guzów (przede wszystkim litych) oraz sprzyjają progresji nowotworu., 4. Rozpoznają prawidłowe komórki dzięki obecności cząsteczki głównego układu zgodności tkankowej (MHC) klasy I., 5. Wydzielają ziarna cytolityczne, powodując apoptozę komórek., 6. Prezentują antygeny komórek nowotworowych komórkom T.
21
Ćwiczenie 3
R1N7fOWikHaYv
Schemat przedstawia rolę apoptozy, martwicy oraz odczynu zapalnego w obronie przeciwnowotworowej. Komórka prawidłowa oznaczona kolorem żółtym ulega apoptozie. W wyniku tego procesu ulega zniszczeniu na tzw. Ciałka apoptyczne (organelle zachowane. Następnie dochodzi do fagocytozy ciał apoptycznych przez obcą komórkę oznaczoną kolorem fioletowym (bez cech zapalenia). Komórka prawidłowa może powstać w wyniku samoodnowy. W komórce prawidłowej może również dojść do uszkodzenia DNA. Na rysunku komórkę taką oznaczono kolorem niebieskim. Następnie dochodzi do przyspieszonej proliferacji, której skutkiem ubocznym może być apoptoza organiczna. W wyniku proliferacji komórka z uszkodzonym DNA może przejawiać różne odpowiedzi. Może dojść do martwicy bez odczynu komórkowego (areaktywnej), braku martwicy i odczynu komórkowego, który doprowadza do infiltracji limfocytów. Odczyn komórkowy bez martwicy również jest powodowany przez proliferację. Ostatnią opcją jest martwica z naciekiem komórkowym oraz wysiękiem zapalnym. Jest ona wynikiem wtórnego zakażenia. W jej wyniku dochodzi do apoptozy neutofili w ognisku zapalnym oraz ułatwiony jest drenaż limfatyczny.
Rola apoptozy, martwicy oraz odczynu zapalnego w obronie przeciwnowotworowej.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o. na podstawie: Janusz A. Madej, Jan P. Madej, Mechanizmy obrony przeciwnowotworowej – przyczyny niepowodzeń, Med. Weter. 2015, 71, 9, 534-542, licencja: CC BY-SA 3.0.
R10pWHAHopUPS
Łączenie par. Przeanalizuj schemat, a następnie oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń.. Równowaga między liczbą komórek ginących i produkowanych jest zachowana w przypadku komórek prawidłowych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Komórki nowotworowe charakteryzują się przyspieszoną proliferacją i ograniczoną apoptozą.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W nowotworach złośliwych homeostaza zostaje zaburzona.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Odczyn zapalny obserwuje się w komórkach prawidłowych i zmienionych nowotworowo.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
R19Cc6v4jvEFe
Zaznacz prawidłową odpowiedź. W organizmie wielokomórkowym proces zaprogramowanej i podlegającej kontroli śmierci komórki. To... Możliwe odpowiedzi: 1. apoptoza
21
Ćwiczenie 4
RufFNgHco4Nb0
Grafika przedstawia udział kompleksów immunologicznych w hamowaniu przeciwnowotworowej odpowiedzi immunologicznej. Na grafice przedstawiony jest proces powstawania kompleksów hamujących w wyniku połączenia Ab, czyli przeciwciał rozpoznających antygen nowotworu oraz Ag, czyli antygenów nowotworowych pochodzących z komórek nowotworowych. Przez ich połączenie następuje blokowanie dostępności antygenów nowotworowych dla komórek nowotworowych, powstają kompleksy Ag-Ab. Kompleksy Ag-Ab wiążą się z limfocytami Tc, blokując ich receptory TCR oraz powodują opsonizację limfocytów Tc, czyli zjawisko polegające na przyłączaniu określonych cząsteczek do powierzchni patogenu, co ułatwia fagocytozę przez komórki żerne. Opsonizacja komórki efektorowej prowadzi do jej zniszczenia przez komórkę żerną, mającą receptory dla fragmentu Fc przeciwciał. Kompleksy Ag-Ab wiążą się również z limfocytami B, przez co hamują odpowiedź, humoralną. Kompleksy Ag-Ab są również odpowiedzialne za blokowanie receptora dla fragmentu Fc przeciwciała, co prowadzi do zahamowania ADCC, czyli cytotoksyczności komórkowej zależnej od przeciwciał.
Udział kompleksów immunologicznych w hamowaniu przeciwnowotworowej odpowiedzi immunologicznej.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RuQiO4px4paTS
Przeanalizuj schemat, a następnie zaznacz zapisy, które ilustrują przedstawiony rodzaj odpowiedzi immunologicznej. Możliwe odpowiedzi: 1. Kompleksy hamujące odpowiedź immunologiczną składają się z przeciwciał nowotworowych i limfocytów T., 2. Przedstawione kompleksy uniemożliwiają rozpoznanie komórek nowotworowych przez limfocyty T., 3. Zablokowane receptory TCR upośledzają funkcję limfocytów;, 4. Kompleksy pobudzają komórki efektorowe., 5. Kompleksy pobudzają odpowiedź humoralną i aktywują limfocyty T
R7PxaisLjBE78
Limfocyty regulatorowe, zwane Treg, hamują działanie innych limfocytów, dzięki czemu zapobiegają powstawaniu nadmiernej odpowiedzi immunologicznej i autoagresji. Z drugiej strony ich aktywność utrudnia eliminację guzów (przede wszystkim litych). Jak nazywają się te limfocyty? Możliwe odpowiedzi: 1. Th i Tc

Wykresy do ćwiczeń 5 i 6

RDHm3oKMYeszw
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Zachorowania na najczęstsze nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce: Rak płuca
    • %: 21,2
  • 2. zestaw danych:
    • Zachorowania na najczęstsze nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce: Rak gruczołu krokowego
    • %: 13,2
  • 3. zestaw danych:
    • Zachorowania na najczęstsze nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce: Rak jelita grubego
    • %: 12,4
  • 4. zestaw danych:
    • Zachorowania na najczęstsze nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce: Rak pęcherza moczowego
    • %: 7
  • 5. zestaw danych:
    • Zachorowania na najczęstsze nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce: Rak żołądka
    • %: 4,9
Wykres 1. Struktura zachorowań na najczęstsze nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce w 2010 r.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RkAjSd4ZCjOxZ
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Zachorowania na najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce: Rak piersi
    • %: 22,4
  • 2. zestaw danych:
    • Zachorowania na najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce: Rak jelita grubego
    • %: 10,1
  • 3. zestaw danych:
    • Zachorowania na najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce: Rak płuca
    • %: 8,6
  • 4. zestaw danych:
    • Zachorowania na najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce: Rak trzonu macicy
    • %: 7
  • 5. zestaw danych:
    • Zachorowania na najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce: Rak jajnika
    • %: 5,1
Wykres 2. Struktura zachorowań na najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce w 2010 r.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1DZ0unBWRrgM
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Struktura umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce: Rak płuca
    • %: 31,3
  • 2. zestaw danych:
    • Struktura umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce: Rak jelita grubego
    • %: 11,5
  • 3. zestaw danych:
    • Struktura umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce: Rak gruczołu krokowego
    • %: 7,6
  • 4. zestaw danych:
    • Struktura umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce: Rak żołądka
    • %: 6,7
  • 5. zestaw danych:
    • Struktura umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce: Rak pęcherza moczowego
    • %: 4,8
Wykres 3. Struktura umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce w 2010 r.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1G1XZsnkcKqn
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Struktura umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce: Rak piersi
    • %: 12,8
  • 2. zestaw danych:
    • Struktura umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce: Rak jelita grubego
    • %: 11,9
  • 3. zestaw danych:
    • Struktura umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce: Rak płuca
    • %: 15,1
  • 4. zestaw danych:
    • Struktura umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce: Rak jajnika
    • %: 6,2
  • 5. zestaw danych:
    • Struktura umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce: Rak trzustki
    • %: 5,5
Wykres 4. Struktura umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce w 2010 r.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Indeks górny Źródło: Paulina Tuchowska, Halina Worach‑Kardas, Jerzy T. Marcinkowski, Najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce – główne czynniki ryzyka i możliwości optymalizacji działań profilaktycznych, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2013, nr 94(2), s. 166–171. Indeks górny koniec

RIpZZuySuDw3i2
Ćwiczenie 5
Przeanalizuj wykresy od 1 do 4, a następnie, wybierając odpowiednie pojęcia, uzupełnij poniższy tekst dotyczący zachorowań i umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce w 2010 r. Najczęstszym nowotworem u kobiet i mężczyzn był rak płucapiersitrzustki. Dużym zagrożeniem dla kobiet były również nowotwory piersi i jelita grubegopiersi i trzustki. Pomimo to najwięcej zgonów odnotowano z powodu raka jelita grubegopłucatrzustki, który stanowił 131415 zgonów w wyniku choroby nowotworowej.
31
Ćwiczenie 6
Rh6MMvsMlqJkr
Przeanalizuj wykresy od 1 do 4, a następnie na ich podstawie oraz własnej wiedzy wyjaśnij, na czym powinna polegać profilaktyka najczęstszych nowotworów złośliwych prowadzących do śmierci. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7

W poszukiwaniu celów do immunoterapii przeciwnowotworowej zwraca się uwagę na negatywne punkty kontrolne, które stanowią jeden z mechanizmów ucieczki komórek spod nadzoru układu odporności. Do dwóch najlepiej poznanych hamujących immunologicznych punktów kontrolnych należą antygen 4 związany z limfocytem T cytotoksycznym (cytotoxic T‑lymphocyte antigen‑4 – CTLA‑4) oraz receptor programowanej śmierci 1 (programmed death receptor‑1 – PD‑1).

Indeks górny Źródło: Aneta Malesa, Justyna Nowak, Katarzyna Skórka, Marta Karp, Krzysztof Giannopoulos, Immunoterapia z użyciem przeciwciał monoklonalnych ukierunkowanych na szlak PD‑1/PD‑L1 w chorobach nowotworowych, Acta Haematologica Polonica, 2018, 49, 4, 201–227. Indeks górny koniec

R16kbepZ4wNN9
Grafika przedstawia mechanizm działania inhibitorów PD-1 oraz PD-L1 na odpowiedź immunologiczną. Przedstawiono dwie sytuacje: A oraz B, w których biorą udział kulisty limfocyt T z licznymi wypustkami na powierzchni oraz komórka nowotworowa. Limfocyt T ma na swojej powierzchni TCR, czyli receptor limfocytu T oraz PD-1, czyli receptor programowanej śmierci 1. Komórka nowotworowa ma na swojej powierzchni MHC, czyli główny układ zgodności tkankowej oraz PD-L1, czyli ligand receptora PD-1. W sytuacji A TCR łączy się z MHC, a PD-1 łączy się z PD-L1. Następuje zahamowanie odpowiedzi immunologicznej, komórka nowotworowa nie ulega zniszczeniu. W sytuacji B TCR łączy się z MHC, natomiast PD-1 łączy się z ANTY-PD-1, czyli przeciwciałem przeciwko PD-1, a PD-L1 łączy się z ANTY-PD-L1, czyli przeciwciałem przeciwko PD-L1. Następuje wzbudzenie odpowiedzi immunologicznej, w wyniku czego komórka nowotworowa ulega zniszczeniu, co kończy się jej śmiercią.
Mechanizm działania inhibitorów PD-1 oraz PD-L1 na odpowiedź immunologiczną.
Źródło: Englishsquare Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1TEe1CPvtRhj
Do pobudzenia odpowiedzi immunologicznej wymagana jest interakcja TCR z cząsteczką MHC prezentującą antygen komórki. Na podstawie tekstu i schematu wyjaśnij, jaka rolę w tym procesie odgrywają PD‑1 i PD‑L1 oraz przeciwciała monoklonalne. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Choroby nowotworowe – zarówno w Polsce, jak i na świecie – stanowią poważny problem ze względu na ich rozpowszechnienie. Aby skutecznie obniżyć liczbę zgonów spowodowanych nowotworami złośliwymi, należy nie tylko poszukiwać nowych, bardziej skutecznych form leczenia raka w każdej jego postaci, ale przede wszystkim opracować rzetelne programy profilaktyki pierwotnej, które mogłyby się przyczynić do zredukowania zachorowań. (…) W powstawaniu większości nowotworów złośliwych biorą udział czynniki szkodliwe związane przede wszystkim ze sposobem życia.

Indeks górny Źródło: Paulina Tuchowska, Halina Worach‑Kardas, Jerzy T. Marcinkowski, Najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce – główne czynniki ryzyka i możliwości optymalizacji działań profilaktycznych, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2013, nr 94(2), s. 166–171. Indeks górny koniec

Czynnik kancerogenny

Nowotwór

40 związków kancerogennych w dymie tytoniowym – palenie bierne i czynne

Rak płuc

Nieodpowiednia dieta – bogata w wielonasycone kwasy tłuszczowe

Rak jelita grubego
Rak piersi
Rak gruczołu krokowego

Nadwaga

Rak jelita grubego
Rak piersi

Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) – niektóre typy

Rak szyjki macicy

Indeks górny Na podstawie: Paulina Tuchowska, Halina Worach‑Kardas, Jerzy T. Marcinkowski, Najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce – główne czynniki ryzyka i możliwości optymalizacji działań profilaktycznych, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2013, nr 94(2), s. 166–171. Indeks górny koniec

RuGXik50RevNn
Na podstawie powyższego tekstu oraz tabeli zaproponuj, jak powinna wyglądać profilaktyka przeciwnowotworowa. (Uzupełnij).
Film samouczek
Dla nauczyciela