Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Komizm sytuacyjny w Rozmowie mistrza Polikarpa ze Śmiercią

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
Lektura obowiązkowa
6) Bogurodzica; Lament świętokrzyski (fragmenty); Legenda o św. Aleksym (fragmenty); Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty);
Zakres rozszerzony
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
1) odczytuje tekst w jego warstwie semantycznej i semiotycznej;
2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
5) rozróżnia ironię w zależności od celu: satyrycznego, parodystycznego, przejawu drwiny i sarkazmu.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • uzasadni zastosowanie komizmu w Rozmowie mistrza Polikarpa ze Śmiercią;

  • dokona analizy wybranych fragmentów Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią;

  • zinterpretuje wybrane fragmenty Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią, dostrzegając w nich komizm sytuacyjny.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • mapa myśli.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/ tablica, pisak/ kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi uczniów, aby obejrzeli w domu fragment filmu Siódma pieczęć Ingmara Bergmana (rozgrywka szachowa Antoniusa Blocka ze Śmiercią).

Faza wprowadzająca:

  1. Chętna osoba odczytuje na głos fragment Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią zamieszczony w sekcji „Przeczytaj”, a następnie nauczyciel zadaje pytanie: Jakie widzicie podobieństwa, a jakie różnice w przedstawieniu śmierci w utworach średniowiecznych i we fragmencie filmu? Uczniowie dzielą się refleksjami, a nauczyciel podkreśla, że filmowa rozgrywka ze śmiercią jest przykładem wykorzystania toposu kulturowego.

  2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat i cele zajęć oraz wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Chętna osoba podsumowuje informacje na temat rodzajów komizmu.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie trzech poleceń. Młodzież może je zrealizować w parach.
    - Wypiszcie przykłady z tekstu będące ilustracją komizmu sytuacyjnego.
    - Wyjaśnijcie, na czym polega komizm krytyczny w Rozmowie mistrza Polikarpa ze Śmiercią.
    - Czy zgadzacie się ze stwierdzeniem, że zastosowany komizm ma na celu osłabienie lęku przez śmiercią? Uzasadnijcie swoje zdanie.

  3. Praca z multimedium. Cała klasa zapoznaje się z treścią multimedium i wykonuje w parach polecenie 1. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej. Polecenie 2 z sekcji „Mapa myśli” uczniowie wykonują indywidualnie. Wybrana osoba prezentuje odpowiedź na forum klasy.

  4. Uczniowie zostają podzieleni na 3 grupy. Każdy zespół rozwiązuje ćwiczenia od 1 do 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, omawiają je na forum klasy. Po wyznaczonym czasie następuje wspólne omówienie wszystkich rozwiązań.

Faza podsumowująca:

  1. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”.

  2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i pyta uczniów, co zapamiętali z lekcji. Zadaje również pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi.
    - Jakie wyróżniamy typy komizmu?
    - Który typ komizmu został zastosowany w utworze Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią?

Praca domowa:

  1. Odszukaj utwór literacki lub filmowy, w którym ukazana jest rozgrywka ze śmiercią. Zrecenzuj to dzieło.

  2. Napisz krótki tekst, w którym odpowiesz na pytanie: W jaki sposób komizm przejawia się w zachowaniu Śmierci?

Materiały pomocnicze:

  • Marek Żukow Karczewski, Taniec śmierci (Dance macabre), „Życie Literackie” 1989/43.

  • T. Wojczak, Dialog mistrza Polikarpa ze Śmiercią a średniowieczna kultura ludowa. Symbolika utworu i jej percepcja, [w:] Widzenie Polikarpa. Średniowieczne rozmowy człowieka ze śmiercią, pod red. A. Dąbrówki i P. Stępnia, Warszawa 2014, s. 113‑123.

Wskazówki metodyczne

  • Multimedium bazowe można wykorzystać w fazie podsumowującej lekcji.

Sprawdź się