Autorka: Anna Wąsiel‑Albierska

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Grudzień 1970 roku i zmiana ekipy rządzącej

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

15) przedstawia niedemokratyczny charakter polskich rozwiązań polityczno‑ustrojowych z okresu tzw. Polski Ludowej (monizm, kierownicza rola gremiów decyzyjnych PZPR, system fikcji ustrojowych).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje przyczyny wystąpień grudniowych na Wybrzeżu w 1970 roku;

• ocenia postawę społeczeństwa polskiego i władz PRL‑u w czasie kryzysu na Wybrzeżu;

• analizuje możliwości wychodzenie z kryzysów społecznych;

• wyjaśnia relacje władza–obywatel w państwie niedemokratycznym.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• drama;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Podział klasy na czteroosobowe zespoły i praca metodą dramy.

a. Zadaniem każdej grupy jest przygotowanie krótkiego reportażu przedstawiającego wydarzenia czarnego czwartku na Wybrzeżu w 1970 roku. Grupy mogą np. relacjonować poszczególne dni.

b. Członkowie każdego zespołu decydują, w jakie role się wcielą. Przykładowe role:

• dziennikarz‑komentator w studiu telewizyjnym (może być ich dwóch),

• dziennikarz przeprowadzający wywiad,

• korespondent zagranicznej agencji prasowej (zachodniej lub z bloku wschodniego),

• osoba, z którą będzie przeprowadzany wywiad.

Każda z osób odgrywających rolę ma określone zadania. Przykładowe zadania:

• komentator w studiu odpowiada za rzetelną i merytoryczną informację (lub wręcz przeciwnie – jeśli uczniowie się zdecydują na przedstawienie wydarzeń w reżimowych mediach, powinni dostosować do tego swój przekaz),

• dziennikarz przeprowadzający wywiad za przygotowanie interesujących pytań,

• osoba, z którą przeprowadzany jest wywiad, w jak największym stopniu powinna wczuć się w swoją rolę itp.

c. Uczniowie muszą zaplanować i przygotować swoje wypowiedzi i zaaranżować przestrzeń sceniczną. Podczas przygotowania grupy mogą korzystać z informacji w sekcji „Przeczytaj” i „Linia chronologiczna”oraz z zasobów internetu. Uczniowie powinni też zapoznać się z pozostałymi elementami osi czasu i uwzględnić je w swoich reportażach. Mogą to zrobić np. w formie krótkiego przypomnienia wcześniejszych zdarzeń lub jako komentatorzy w studiu przedstawić swoje przypuszczenia na temat przyszłych wydarzeń.

d. Każdy zespół ma określony czas na przedstawienie swojej scenki.

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Wykorzystując burzę mózgów, uczniowie proponują sposoby dochodzenie praw obywatelskich w państwach demoratycznych i niedmokratycznych.

3. Wypisują je na tablicy na zasadzie porównania.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie wraz z nauczycielem oglądają przygotowane przez grupy scenki. Po zakończeniu prezentacji uczniowie dzielą się wrażeniami, dyskutują, oceniają występujące osoby. Nauczyciel również podsumowuje występy uczniów.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie proszeni są, aby odnieśli się do przedstawionych scenek i ocenili adekwatność działań służb w stosunku do obywateli w państwie autorytarnym.

2. Uczniowie wskazują, w jaki sposób można takie konflikty rozwiązać w państwach demokratycznych, i oceniają, który ze sposobów jest bardziej efektywny.

3. Chętna/wybrana osoba podsumowuje dyskusję.

Praca domowa:

Przygotuj charakterystyki i oceny działań rządu w okresie wystąpień robotniczych.

Materiały pomocnicze:

Wojciech Roszkowski, Najnowsza historia Polski, Warszawa 1995, t. 2.

Grudzień '70, grudzien70.ipn.gov.pl.

„Czarny czwartek” – 17 grudnia 1970. Najkrwawszy dzień robotniczego powstania na Wybrzeżu, polskieradio24.pl.

Tomasz Balbus, Łukasz Kamiński, Wydarzenia grudniowe 1970 poza Wybrzeżem, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2002, t. 1.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Linia chronologiczna może być wykorzystana podczas przygotowywania się do lekcji powtórzeniowej.