Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Upadek dynastii Karolingów

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, co stało się z imperium Karola Wielkiego po jego śmierci.

• wskazuje na mapie podział imperium Karola Wielkiego.

• ocenia, w jaki sposób upadek dynastii karolińskiej wpłynął na znaczenie instytucji cesarstwa.

• wyjaśnia, kim byli Normanowie i jaką rolę odegrali w zmianie układu sił ówczesnej Europy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli sobie, w jaki sposób powstało imperium Karola Wielkiego i jaki był jego zakres terytorialny.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel poleca jednemu uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć oraz celów. Omawia planowany przebieg lekcji.

2. Prowadzący inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji. Prosi wybraną osobę o przypomnienie, w jaki sposób powstało imperium Karola Wielkiego i w jaki sposób władca ten dbał o utrzymanie jedności podległych ziem i zamieszkujących je ludów (reformy administracyjne i gospodarcze, ożywienie kulturalne, uniwersalistyczna idea cesarstwa). W razie konieczności uzupełnia wypowiedź uczniowską.

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel poleca, aby uczniowie odliczyli do sześciu i dzieli ich na grupy zgodnie z ustaloną numeracją. Każdy z zespołów opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• Grupa 1 i 4 – Zmierzch Karolingów;

• Grupa 2 i 5 - Traktat w Verdun;

• Grupa 3 i 6 - Stracone szanse na zjednoczenie.

Oprócz tego wszystkie grupy zapoznają się także z akapitem dotyczącym najazdów Normanów. Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie nr 3 - „Porównaj sytuację polityczną państwa wschodniofrankijskiego i zachodniofrankijskiego”. Następnie prosi uczniów, aby w dotychczasowych grupach opracowali odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 4.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia interaktywne 1 i 3 z sekcji „Prezentacja + Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

4. Nauczyciel wyświetla kolejne ćwiczenia nr 2, a następnie 5, które uczniowie wykonują w parach – analizują mapy i przygotowują odpowiedzi. Po każdym zakończonym zadaniu wybrana dwójka uczniowska prezentuje swoje rozwiązanie.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się/nauczyłam się…

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć i pracę uczniów, wskazuje jej mocne i słabe strony.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z prezentacją w sekcji „Prezentacja + Sprawdź się” i wykonaj dołączone do niej polecenia.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj ćwiczenie 7 z sekcji „Prezentacja + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Einhard, Życie Karola Wielkiego, tłum. J. Parandowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1950.

Faber G., Merowingowie i Karolingowie, Warszawa 1994.

Michałowski R., Historia Powszechna. Średniowiecze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.

Wczesne średniowiecze. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 4. oprac. J. Włodarczyk, Warszawa 1960.

Wskazówki metodyczne:

Materiały z sekcji „Mapa interaktywna” mogą posłużyć podczas lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie. Uczniowie mogą również zapoznać się przed zajęciami z treścią sekcji „Przeczytaj” oraz prezentacją, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.