Autorki: Małgorzata Kosińska‑Pułka, Bożena Święch

Temat: „Kto nienawidzi, kocha się lub boi, / Temu za piekło jedna chwila stoi”. Giaur jako bohater bajroniczny

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• poznaje cechy gatunkowe powieści poetyckiej,

• charakteryzuje Giaura jako bohatera bajronicznego,

• utrwala swoją wiedzę o lekturze podczas pracy w grupie zadaniowej,

• dostrzega w fabule i strukturze Giaura inspiracje dla oryginalnych filmowych adaptacji dzieła,

• redaguje argumenty uzasadniające filmowy potencjał dzieła Georga Byrona.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• podająca.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał Kto nienawidzi, kocha się lub boi, / Temu za piekło jedna chwila stoi. „Giaur” jako bohater bajroniczny. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” oraz mapą myśli obrazującą cechy bohatera bajronicznego. Uczniowie powinni zastanowić się nad możliwościami, jakie tekst Giaura daje współczesnym twórcom kina. Komu ze znanych im reżyserów zaproponowaliby przeniesienie historii Giaura na ekran? Swoje wybory powinni ustnie uzasadnić.
   Uczniowie mogą obejrzeć film Odwet z 1990 r. w reż. T. Scotta.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję nawiązaniem do wypowiedzi reżysera Sergiusza Eisensteina, który twierdził, że w dziełach romantyka (Puszkina) interesująca dla filmowców są: żywa akcja, interesująca fabuła, kompozycja dramatyczna, dynamika i niesłychane opisy.

2. Nauczyciel pyta uczniów, czy Giaur Georga Byrona ma te cechy, które dostrzegł reżyser w dziełach innego romantyka?
   Uczniowie wyliczają filmowe cechy Giaura, nauczyciel zapisuje je na tablicy w formie mapy myśli.

3. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel proponuje uczniom, aby pracując w 4 grupach, przedstawili swój pomysł na adaptację powieści poetyckiej Giaur wybranemu przez siebie reżyserowi. Ich zadaniem jest:
   1) uzasadnienie wyboru reżysera,
   2) przekonanie reżysera, że należy sfilmować Giaura i wykorzystać uczniowskie pomysły.

2. Podczas pracy członkowie grup formułują argumenty związane z konstrukcją głównego bohatera i akcją powieści poetyckiej. Korzystają z mapy myśli zamieszczonej w e‑materiale, odnoszą się do fragmentów Giaura zamieszczonych w sekcji „Przeczytaj”. Wykonują ćwiczenia 1–5 i 7 z sekcji „Sprawdź się”, a wnioski z ich realizacji wykorzystują w swoich prezentacjach przygotowanych dla reżysera. Przydatne może się okazać ćw. 6, które prezentuje sposób wykorzystania tematu Giaura w sztuce wizualnej.
   O formie prezentacji decydują uczniowie (analiza wybranego fragmentu Giaura ze wskazaniem jego filmowych cech, nagranie telefonem komórkowym fragmentu filmu, zredagowanie argumentu, fragment scenopisu, napisanie wypowiedzi argumentacyjnej, inne). Punktem wyjścia dla uczniów‑filmowców będą zapisy z mapy myśli, która powstała w fazie wprowadzającej do lekcji:
   - żywa akcja,
   - interesująca fabuła,
   - dramatyczna kompozycja,
   - typ bohatera,
   - plastyczność opisu,
   - operowanie różnymi planami filmowymi,
   - ciekawa scenografia,
   - kunsztowne łączenie elementów słuchowo‑wzrokowych, rytm tekstu.

3. Grupy przedstawiają efekty swojej pracy. Uczniowie oceniają się nawzajem, a nauczyciel komentuje prezentacje.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel proponuje uczniom, aby wykorzystali swoją wiedzę o filmowych cechach romantycznej powieści poetyckiej podczas ustnych recenzji filmu Odwet lub innego znanego im filmu przedstawiającego bohatera o cechach bajronicznych.
   Uczniowie wymieniają tytuły znanych im filmów, sprawdzają w źródłach online dane o reżyserze, gatunku filmowym, aktorach. Tytuły zapisują na tablicy.

Praca domowa:

1. Jaką rolę wyznaczasz dla siebie podczas pracy nad filmowaniem Giaura? Uzasadnij swój wybór, uwzględniając cechy gatunkowe proponowanego przez ciebie filmu oraz własne predyspozycje i zainteresowania.
   2. Zaproponuj utwór, który twoim zdaniem powinien stanowić główny motyw muzyczny filmu Giaur. Uzasadnij swój wybór.

Materiały pomocnicze:

• Michał Larek, Powieść poetycka, czyli pocisk, „Polonistyka”, 2018/3.

• Tony Scott, Odwet, film z 1990 r.

• Agnieszka Wnuk, Bajronizm jako jeden z języków polskiego romantyzmu. Polskie adaptacje i modyfikacje,  „Słupskie Prace Filologiczne”, 2010/8.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.