Sprawdź się
W jaki sposób na przedstawienie głównego bohatera wpływa fakt, że nie poznajemy jego imienia i nazwiska, a jedynie określenie „Giaur”, czyli „niewierny”, „wyznający inną religię”? Zaznacz poprawne odpowiedzi.
- Podkreśla to tajemniczość postaci.
- Jest to wyrazem indywidualizmu postaci.
- Podkreśla to wyobcowanie bohatera i jego odmienność.
- Podkreśla to tragizm bohatera.
Na podstawie podanego fragmentu scharakteryzuj stan emocjonalny bohatera. Wskaż środki językowe, które pozwalają oddać emocje postaci.
GiaurW krainach zimnych i serca są chłodne,
Uczuć prawdziwej miłości nie godne.
W moim gorącym sercu, czucia moje
Wrzały jak w Etnie płomieniste zdroje.
Nie umiem nucić w żałosnych piosenkach
O lubych więzach i okrutnych wdziękach.
Jeśli krwi burza, oczu błyskawica,
Ust nieme drżenie, mieniące się lica,
Serca katownia i głowy szaleństwo,
Śmiałość w zamiarach i w spełnieniu męstwo,
Pierś chciwa zemsty, dłoń zbrojna kindżałemkindżałem,
Wszystko, co czułem i co dokonałem,
Jeśli to znakiem kochania — kochałem!
Nie wiem, co wzdychać i skargi wywierać,
Wiem, jak wzajemność zyskać i umierać.
Umrę, lecz pierwej rozkoszy użyłem,
Niech co chce będzie — szczęśliwy już byłem.
Mamże kląć losom? jam sprawca mej doli,
Ja chciałem cierpieć, nie zmieniłem woli,
Dziś wróć mi dawne trudy i rozkosze,
Jam gotów znosić, co zniosłem, co znoszę.
Gotów żyć znowu, jakeśmy z nią żyli,
Gotów na wszystko — prócz śmierci Leili.
Życia mojego żałować nie warto,
Żałuję życia, które jej wydarto.
Ona spi falmi nakryta chłodnemi!
Ach! czemuż grobu nie miała na ziemi, —
Czemuż to serce schorzałe nie może
Znaleźć i dzielić jej podziemne łoże? —
Ach! był to anioł życia i światłości,
Widzę go dotąd w oczach moich gości,
Krąży wkoło mnie, wabi mnie i nęci,
Moja zaranna jutrzenka pamięci!
[...]
Ach! ona była mą gwiazdą polarną,
Zgasła, któż teraz oświeci noc czarną!
Ach! gdyby jeszcze weszła mi pogodnie,
Wiodła mnie znowu, chociażby na zbrodnie!
Bo cóż dziwnego, że kto wraz postrada
I całe szczęście, i wszystkie nadzieje,
Pokornie głowy pod wyrok nie składa,
Ale klnie losom i z bolu szaleje,
I w zbrodniach szuka męczarniom ulżenia,
A zwiększa tylko winy i cierpienia?
Ach! serce chore na wewnętrzne rany,
Nie dba na żaden cios zewnątrz zadany!
Kto raz spadł z niebios, już się nic nie lęka,
Mniejsza gdzie spadnie, wie, że wszędzie męka.Źródło: George Byron, Giaur, tłum. A. Mickiewicz, Kraków 2017, s. 35–36.
Na podstawie fragmentu utworu z ćwiczenia 3. scharakteryzuj sposób postrzegania miłości przez Giaura.
Na podstawie podanego fragmentu scharakteryzuj postawę bohatera w obliczu śmierci.
GiaurNie mów pacierzy, w skutek ich nie wierzę,
Silniejsza rozpacz niż twoje pacierze.
Zbawienia nie wart jestem — i nie żądam,
Nie raju, ale spoczynku wyglądam.
[...]
Wszystkie me grzechy i część mych boleści:
Ale mi nie mów więcej o pokucie;
Już późno! bliskiej śmierci mam przeczucie.
Chociażbym przyjął wiarę objawioną,
Czy ty odrobisz, co już raz zrobiono?
Za łzy pociechy wdzięczen jestem tobie.
Ksiądz nie pomoże nic w mojej chorobie,
Tajnie mej duszy sam w milczeniu badaj,
Jeśli masz litość nade mną, nie gadaj.
Gdybyś mógł wrócić życie mej Leili,
Ja bym pokutę zaczął od tej chwili,
Kupiłbym zaraz i msze, i odpusty,
I modliłbym się stygnącymi usty.
Pódź do jaskini, gdy strzelcy wychwycą
Z gniazda lwie małe, i rozmów się z lwicą,
Spróbuj ukoić jej żałosne jęki,
Mojej nie ulżysz, nie rozdraźniaj męki. —Źródło: George Byron, Giaur, tłum. A. Mickiewicz, Kraków 2017, s. 38–40.
Z podanego fragmentu Giaura wypisz trzy metaforyczne określenia, które charakteryzują głównego bohatera. Wyjaśnij, jak je rozumiesz.
GiaurW młodości latach, w szczęśliwych godzinach,
Gdym lubił dzielić smutki i wesela,
W mojej ojczyzny kwitnących dolinach
Miałem — czy mam go dotąd? — przyjaciela — [...]
Pierścień ten — niech go z rąk twoich otrzyma,
Wręcz mu i opisz, coś miał przed oczyma:
Ciało uwiędłe, duszę zagaszoną,
Łódź falą uczuć na step wyrzuconą,
Zwój pism zatarty — liść z dalekiej strony
Wichrem przygnany i mrozem zwarzony.Źródło: George Byron, Giaur, tłum. A. Mickiewicz, Kraków 2017, s. 38–39.
Omów malarski wizerunek Giaura stworzony przez Eugène’a Delacroix. Wyjaśnij, w jaki sposób malarz ukazał cechy bohatera bajronicznego.
Zapoznaj się z malarskim opisem wizerunku Giaura stworzonego przez Eugène’a Delacroix. Czy według ciebie malarz oddał ukazał cechy bohatera bajronicznego?
Na podstawie poniższego tekstu odpowiedz na pytanie: przeciwko czemu buntuje się bohater bajroniczny? W jaki sposób to robi? W odpowiedzi odnieś się także do postawy Giaura.
Słownik literatury polskiej XIX wiekuIndywidualizm wczesnoromantyczny osiągnął apogeum w bajronizmie, dającym najjaskrawszy i najbardziej powszechny wyraz rozczarowania pokolenia, któremu wypadło żyć w epoce kryzysu wartości [...]. Istota buntu bajronistycznego tkwiła w skrajnym, aż do zemsty i zbrodni posuniętym proteście przeciw prawom świata, w sposób bezwzględny podporządkowującym jednostkę interesom zbiorowości. Bajronista to człowiek szlachetny, wyrastający ponad otoczenie siłą swych namiętności i wielkim poczuciem wolności i godności. Za przejaw najwyższego bezprawia uważał zniszczenie miłości [...]. Ugodzony w to, co miał najdroższego, stawał się zbrodniarzem, wydawał wojnę ziemi, a ulgę znajdował w zbrodniach i zemście, w wymierzaniu kary złemu światu. Na obliczu bohatera bajronowskiego wyryte są [...] zbrodnie, ale jednocześnie przetrawione jest ono smutkiem, cierpieniem, poczuciem winy. Miłość, zbrodnia i ból, to najbardziej zaakcentowane w jego psychice doświadczenia. Istotnym rysem bohaterów bajronowskich jest więc samotność, izolacja od świata, ucieczka w egzotyczne i puste przestrzenie lub w sztuczne raje [...].
Źródło: M. Piwińska, Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. Józef Bachórz, Alina Kowalczykowa, Wrocław 1991, s. 368: Indywidualizm.
1. Wyjaśnij, z czego wynikała popularność bajronizmu w epoce romantyzmu.
2. Rozważ, czy w dzisiejszych czasach Byron byłby popularny. Uzasadnij swoje zdanie.
1. Wyjaśnij, z czego wynikała popularność bajronizmu w epoce romantyzmu.
2. Rozważ, czy w dzisiejszych czasach Byron byłby popularny. Uzasadnij swoje zdanie.
Słownik literatury polskiej XIX wiekuW Byronie rozpoznawano prawdę własnego cierpienia, własną pasję. Bo bohater Byrona, obarczony zwykle piętnem negacji, nawet przestępstwa, był wyniosły, dumny, był świadectwem tragizmu ludzkiej kondycji. W orientalnym lub historycznym kostiumie tego bohatera ludzie w różnych krajach rozpoznawali własne namiętności i potężne echo swojego niepokoju. Głos Byrona docierał przede wszystkim do młodej generacji, do ludzi o żywych aspiracjach i o znikomych - w Europie Świętego Przymierza - możliwościach swobodnego rozwoju. Byron idealnie trafił w ducha czasu, stał się sygnałem wywoławczym nowej poezji, wyzwolonej obyczajowości, prawdy przeżywania, a przede wszystkim buntu, najrozmaiciej przeżywanego od kategorii psychicznych po politykę, rzucającego wyzwanie i moralnemu zakłamaniu i tyranom.
Źródło: S. Treugutt, Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. Józef Bachórz, Alina Kowalczykowa, Wrocław 1991, s. 71: Bajronizm.