Autorka: Anna Wąsiel‑Alberska

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Pojęcie i przykłady obywatelskiego nieposłuszeństwa.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VI. Społeczeństwo obywatelskie i kultura polityczna.

Uczeń:

1) przedstawia idee społeczeństwa obywatelskiego i charakteryzuje jego rozwój w XX‑wiecznym państwie polskim.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje pojęcie społeczeństwa obywatelskiego i obywatelskiego nieposłuszeństwa;

• ocenia skuteczność przykładowych działań reprezentujących postawę obywatelskiego nieposłuszeństwa;

• analizuje cele i metody działania przedstawicieli reprezentujących postawę obywatelskiego nieposłuszeństwa.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• akwarium;

• odwrócona klasa;

• quiz.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

1. Na poprzedniej lekcji uczniowie proszeni są o przygotowanie przykładów obywatelskiego nieposłuszeństwa.

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Wykorzystując burzę mózgów, uczniowie przypominają definicję społeczeństwa obywatelskiego i tworzą definicję obywatelskiego nieposłuszeństwa. Wskazują na zależności między tymi postawami.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie w drodze losowania zostają podzieleni na dwie grupy. Nauczyciel ich informuje, że będą uczestniczyć w dyskusji na temat „Czy pokojowe działania mające na celu zmianę prawa są skuteczne?”.

2. Pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat. Uczniowie mogą wykorzystać internet, w którym będą szukać argumentów.

3. Nauczyciel przypomina zasady obowiązujące w czasie dyskusji, np. powinno się mówić zwięźle i na temat, nie obrażać innych, nie przerywać innym, nie podnosić głosu, słuchać uważnie wypowiedzi innych itp.

4. W tym samym czasie druga grupa zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji. Jej zadaniem jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu debaty. Wybrana osoba jest poproszona o moderowanie dyskusji i pilnowanie jej czasu.

5. Po zakończeniu debaty uczniowie mogą zamienić się rolami. Następnie wybrane/chętne osoby dokonują oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów itp. osób z grupy dyskutującej.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie proszeni są o dobranie w pary. Następnie każdy uczeń z pary proszony jest o przygotowanie pięciu zamkniętych pytań na temat obywatelskiego nieposłuszeństwa. Uczniowie odpowiadają wzajemnie na swoje pytania. Te, które się powtórzą, przekazują wybranemu wcześniej moderatorowi.

2. Moderator tworzy listę 10 pytań, które przekazuje całej klasie. Określa czas na podanie odpowiedzi. Może wykorzystać w tym celu generator quizów Kahoot.

3. Troje uczniów, którzy otrzymają najwyższą liczbę punktów, dostaje oceny.

Praca domowa:

Uczniowie są proszeni o przygotowanie informacji na temat innego przykładu działań, które można określić mianem obywatelskiego nieposłuszeństwa, i uzasadnienie swojego wyboru.

Materiały pomocnicze:

Henry David Thoreau, O obywatelskim nieposłuszeństwie, Kraków 2017.

Simon Sebag Montefiore, Mowy, które zmieniły świat, Wrocław 2003.

Kazimierz Dziubka, Społeczeństwo obywatelskie, [w:] Andrzej Jabłoński, Leszek Sobkowiak, Studia z teorii polityki, t. 2, Wrocław 1998.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film może zostać wykorzystany jako podstawa do dyskusji o skuteczności działań obywatelskiego nieposłuszeństwa