Dla nauczyciela

Autorka: Marzenna Śliwka

Przedmiot: Język polski

Temat: Wierność książce i średniowieczu? Film Imię róży w reż. J. J. Annauda

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

7) odróżnia dzieła kultury wysokiej od tekstów kultury popularnej, stosuje kryteria pozwalające odróżnić arcydzieło od kiczu.

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

4) porównuje teksty kultury, uwzględniając różnorodne konteksty;

Lektura uzupełniająca

15) Umberto Eco, Imię róży;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

porównuje fragmenty filmu Imię róży z fragmentami powieści,
wskazuje środki filmowe, których użył reżyser, i określa ich funkcje,
dokonuje analizy fragmentów filmu, posługując się pojęciami z zakresu wiedzy o filmie,
podejmuje próbę odczytania symboliki w filmie Imię róży,
utrwala swoją wiedzę na temat adaptacji filmowej.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
podająca.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel udostępnia materiał Wierność książce i średniowieczu? Film „Imię róży” w reż. J. J. Annauda. Uczniowie zapoznają się z sekcją „Przeczytaj” i wysłuchują nagrania z sekcji „Audiobook”. Wykonują polecenia 1 i 2 oraz ćwiczenie 1 z sekcji „Audiobook”.
Uczniowie oglądają film Imię róży w reżyserii J. J. Annauda.
Nauczyciel przygotowuje 3 egzemplarze książki Imię róży, zaszyfrowane zadania w kopertach oraz planszę do ewaluacji (patrz: kolejne fazy lekcji).

Faza wprowadzająca:

Prowadzący przedstawia cele lekcji, podaje temat. Przypomina także najważniejsze zasady pracy grupowej i dzieli klasę na trzy zespoły.
Nauczyciel wprowadza uczniów do historii: „Za chwilę – podobnie jak Wilhelm i Adso – staniecie przed ważnym zadaniem. Oto musicie rozwiązać zagadkę zaszyfrowaną za pomocą tej księgi. Korzystając ze wskazówek, spróbujcie rozwikłać tajniki sztuki filmowej. Wnioski zamieśćcie na mapie myśli”.
Każda z grup otrzymuje takie samo wydanie książki Imię róży oraz zaszyfrowane zadanie w kopercie.
UWAGA: Wprowadzenie do pracy grupowej poprzez krótką opowieść i zadanie do rozszyfrowania ma być nawiązaniem do treści książki i fabuły filmu.
Można zastosować szyfr książkowy; każda litera przedstawiona jest w postaci czterech liczb: 1 – numer strony, 2 – numer linijki na stronie, 3 – numer wyrazu w linijce, 4 – numer litery w wyrazie. Uczniowie rozszyfrowują w ten sposób hasła, które będą ukierunkowywać ich pracę: Grupa 1: obraz, Grupa 2: dźwięk, Grupa 3: światło. Szczegółowe instrukcje otrzymają później.
W kopertach można także umieścić przedmioty, które będą wskazówką dla poszczególnych grup, np. świeca i zapałki, kawałki materiałów w kolorach odpowiadających kolorystyce filmu, pendrive z nagraniem fragmentu ścieżki dźwiękowej.

Faza realizacyjna:

Po odszyfrowaniu zadania grupy opracowują problem. Wykorzystują do tego ćwiczenia zawarte w sekcji „Sprawdź się”.
Grupa I – Sztuka adaptacji: tekst a obraz filmowy (ćw. 3 i 5)
Grupa II – Wpływ dźwięku i muzyki na odbiór filmowej rzeczywistości (ćw. 7)
Grupa III – Symbolika koloru i znaczenie światła w filmie J. J. Annauda (ćw. 8).
Po zakończeniu pracy uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Podczas wystąpień poszczególnych grup pozostali robią notatki. Nauczyciel udziela komentarza zwrotnego.
Jeśli wystarczy czasu, uczniowie wykonują indywidualnie wskazane przez nauczyciela inne ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Warto zwrócić uwagę na ciekawe ćw. 1, 2 i 4.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel prosi uczniów o podzielenie się wrażeniami na temat lekcji. Na tablicy umieszczona zostaje plansza, na środku której widnieje obraz opactwa (można zastąpić go zdjęciem starej księgi, labiryntu etc.). Uczniowie zapisują swoje refleksje na małych kartkach, a następnie przyklejają je do planszy. Mogą także zamieścić symboliczne rysunki.
Jeden z uczniów odczytuje teksty, można porozmawiać także na temat rysunków.

Praca domowa:

Odnieś się do wypowiedzi jednego ze znanych reżyserów, Orsona Wellsa, który twierdził, że Pisarz potrzebuje pióra. Malarz – pędzla. Filmowiec całej armii. Swoją opinię uzasadnij w kontekście filmu J. J. Annauda

Materiały pomocnicze:

Alicja Helman, Andrzej Pitrus, Podstawy wiedzy o filmie, Gdańsk 2008.
Władysław Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 1990.
Wit Dąbal, Piotr Andrejew, Kompendium terminologii filmowej, Warszawa 2005.
Halina Kubicka, Biblioteka jako labirynt, świątynia, cmentarz i grób w „Imieniu róży” Umberta Eco, Wrocław 2008.
Otto F. Best, Historia pocałunku, Warszawa 2003.
Opactwo zbrodni, reż. Sylvia Strasser, Wolfgang Wurker, Niemcy 1986.
Filmowa podróż z Jean‑Jaquesem Annaudem (materiał dodatkowy dołączony do płyty DVD z serii 30 filmów wszech czasów „Gazety Wyborczej”).
Imię róży, reż. J. J. Annaud, 1986.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się