Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Prawda według naturalistów
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
tworzy mapę skojarzeń związaną z naturalizmem;
wyjaśnia, w jaki sposób współczesna sztuka może nawiązywać do założeń naturalizmu;
wymienia główne cechy prozy naturalistycznej.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
mapa myśli;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów, aby zastanowili się w domu, z czym kojarzy im się słowo naturalizm. Uczniowie mogą sięgnąć do słownika, aby zapoznać się z tym słowem, istotne jednak, aby szerzej przeanalizowali tę kwestię, czyli odnieśli się również do literatury i sztuki.
Faza wprowadzająca:
Uczniowie tworzą na tablicy mapę skojarzeń związaną z pojęciem naturalizmu. Następnie indywidualnie zapoznają się z sekcjami „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj” i uzupełniają mapę o nowe elementy, których na mapie jeszcze nie było.
Nauczyciel jako ciekawostkę przytacza fragment artykułu naukowego Janiny Kulczyckiej‑Saloni „Naturalizm jako zjawisko ponadnarodowe” (artykuł dostępny w internecie).
Polemiki z naturalistami i o naturalistach toczono w formie wyjątkowo brutalnej: np. Camille’a Lemonniera nazywanoBelgiem małpującym Zolę
, pierwszą naturalistyczną powieść flamandzką (Le droit du plus fortCyriela Buyssego, 1893) określono jako „świńską literaturę”, a pisarza flamandzkiego F. Netschera jakoprzeżuwacza prymek Zoli garbatego syna Lemonniera, odzianego w podarte kalesony Flauberta
. W Anglii Emily Crawford widzi w dziełach Zoli „źródło ropiejącej zarazy”, „upodobanie do wulgarności i lubieżności”, a o jego naśladowcach pisze, że „jak psy karmią się odpadkami padliny”. Prus zaś zauważa, że naturalizm protestując przeciwko idealizowaniu rzeczywistości przez romantyków „tak się rozmachał, że jedną nogą wpadł do chlewa”, a gdzie indziej dodaje, że nie zazdrości naturalistom ich „sławy Kolumbów rynsztoka”.Uczniowie dyskutują na temat tego, czy założenia naturalizmu to droga do zaciekawienia czytelnika.
Faza realizacyjna:
Uczniowie przechodzą do sekcji „Mapa myśli”. Zapoznają się z dołączonym multimedium i w parach wykonują polecenia 1 i 2. Po zakończeniu pracy chętna osoba z pary prezentuje odpowiedź, a nauczyciel weryfikuje jej poprawność.
Nauczyciel głośno odtwarza materiał z sekcji „Audiobook”. Uczniowie w parach wykonują polecenie 1, natomiast nad poleceniem 2 pracują indywidualnie.
Faza podsumowująca:
Jako podsumowanie uczniowie wykonują ćwiczenie 2 z sekcji „Mapa myśli”: Zapoznaj się z podanym fragmentem powieści Germinal Émile'a Zoli i na podstawie mapy myśli wypisz elementy charakterystyczne dla naturalizmu.
Nauczyciel prosi chętnych uczniów o podsumowanie informacji z lekcji: czego uczniowie dowiedzieli się na temat naturalizmu i naturalistów, czy wszystko jest dla nich zrozumiałe, czy należy coś dopowiedzieć, przypomnieć.
Praca domowa:
Wyjaśnij, w jaki sposób współczesna sztuka może nawiązywać do założeń naturalizmu. W swojej odpowiedzi odwołaj się do „Piramidy zwierząt” - rzeźby Katarzyny Kozyry, która została wykonana z wypchanych ciał wybranych przez autorkę zwierząt.
Materiały pomocnicze:
Gustaw Piotrowski, Zola i naturalizm, Lwów 1900.
Jan Zygmunt Jakubowski, Sprawa naturalizmu, Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 42/1, 300‑304, 1951.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.