Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Prawda według naturalistów

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• tworzy mapę skojarzeń związaną z naturalizmem;

• wyjaśnia, w jaki sposób współczesna sztuka może nawiązywać do założeń naturalizmu;

• wymienia główne cechy prozy naturalistycznej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• mapa myśli;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby zastanowili się w domu, z czym kojarzy im się słowo naturalizm. Uczniowie mogą sięgnąć do słownika, aby zapoznać się z tym słowem, istotne jednak, aby szerzej przeanalizowali tę kwestię, czyli odnieśli się również do literatury i sztuki.

Faza wprowadzająca:

1. Uczniowie tworzą na tablicy mapę skojarzeń związaną z pojęciem naturalizmu. Następnie indywidualnie zapoznają się z sekcjami „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj” i uzupełniają mapę o nowe elementy, których na mapie jeszcze nie było.

2. Nauczyciel jako ciekawostkę przytacza fragment artykułu naukowego Janiny Kulczyckiej‑Saloni „Naturalizm jako zjawisko ponadnarodowe” (artykuł dostępny w internecie).
   Polemiki z naturalistami i o naturalistach toczono w formie wyjątkowo brutalnej: np. Camille’a Lemonniera nazywano Belgiem małpującym Zolę, pierwszą naturalistyczną powieść flamandzką (Le droit du plus fortCyriela Buyssego, 1893) określono jako „świńską literaturę”, a pisarza flamandzkiego F. Netschera jako przeżuwacza prymek Zoli garbatego syna Lemonniera, odzianego w podarte kalesony Flauberta. W Anglii Emily Crawford widzi w dziełach Zoli „źródło ropiejącej zarazy”, „upodobanie do wulgarności i lubieżności”, a o jego naśladowcach pisze, że „jak psy karmią się odpadkami padliny”. Prus zaś zauważa, że naturalizm protestując przeciwko idealizowaniu rzeczywistości przez romantyków „tak się rozmachał, że jedną nogą wpadł do chlewa”, a gdzie indziej dodaje, że nie zazdrości naturalistom ich „sławy Kolumbów rynsztoka”.

3. Uczniowie dyskutują na temat tego, czy założenia naturalizmu to droga do zaciekawienia czytelnika.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie przechodzą do sekcji „Mapa myśli”. Zapoznają się z dołączonym multimedium i w parach wykonują polecenia 1 i 2. Po zakończeniu pracy chętna osoba z pary prezentuje odpowiedź, a nauczyciel weryfikuje jej poprawność.

2. Nauczyciel głośno odtwarza materiał z sekcji „Audiobook”. Uczniowie w parach wykonują polecenie 1, natomiast nad poleceniem 2 pracują indywidualnie.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie uczniowie wykonują ćwiczenie 2 z sekcji „Mapa myśli”: Zapoznaj się z podanym fragmentem powieści Germinal Émile'a Zoli i na podstawie mapy myśli wypisz elementy charakterystyczne dla naturalizmu.

2. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o podsumowanie informacji z lekcji: czego uczniowie dowiedzieli się na temat naturalizmu i naturalistów, czy wszystko jest dla nich zrozumiałe, czy należy coś dopowiedzieć, przypomnieć.

Praca domowa:

1. Wyjaśnij, w jaki sposób współczesna sztuka może nawiązywać do założeń naturalizmu. W swojej odpowiedzi odwołaj się do „Piramidy zwierząt” - rzeźby Katarzyny Kozyry, która została wykonana z wypchanych ciał wybranych przez autorkę zwierząt.

Materiały pomocnicze:

• Gustaw Piotrowski, Zola i naturalizm, Lwów 1900.

• Jan Zygmunt Jakubowski, Sprawa naturalizmu, Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 42/1, 300‑304, 1951.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.