Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Społeczeństwo rzymskie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje dzieje państwa rzymskiego w starożytności;

• charakteryzuje, w jaki sposób zmieniało się społeczeństwo rzymskie i jakie są mechanizmy tych zmian;

• interpretuje różnorodne materiały źródłowe.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie na tablicy uczniom tematu oraz celów lekcji, a następnie określenie kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Każda z nich opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:
   Grupa 1 – Hierarchia społeczna w starożytnym Rzymie
   Grupa 2 - Proletariat i elity
   Grupa 3 - Konflikty społeczne u schyłku republiki
   Grupa 4 - Społeczeństwo cesarskiego Rzymu
   Grupa 5 - Uprzywilejowani i szukający opieki
   Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Schemat”). Nauczyciel czyta polecenie 1: „Zapoznaj się ze schematem interaktywnym. Czy społeczeństwo rzymskie było w całej historii państwa rzymskiego jednakowo hierarchiczne? Zapisz wnioski” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale.

3. Nauczyciel prezentuje treść polecenia nr 2 „Czy łatwo było zmieniać przynależność do klasy lub warstwy społecznej? I kiedy było to możliwe?”, a następnie uczniowe wykonują je indywidualnie. Omówienie zadań jest prowadzone przez nauczyciela i następuje bezpośrednio po wykonaniu przez uczniów polecenia.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 1 do 4. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

5. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenia nr 5 i 6, które zostały wyświetlone na tablicy. Nauczyciel śledzi na platformie postępy uczestników zajęć, sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Społeczeństwo rzymskie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenie nr od 7 do 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Alföldy G., Historia społeczna starożytnego Rzymu, Poznań 1992.

Bieżuńska‑Małowist I., Kobiety antyku, Warszawa 1993.

Cary M., Hayes Scullard H., Dzieje Rzymu, Warszawa 2001.

Jaczynowska M., Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1984.

Łoposzko T., Historia społeczna republikańskiego Rzymu, Warszawa 1987.

Łoposzko T., Zarys dziejów społecznych cesarstwa rzymskiego, Lublin 1989.

Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Gracji i Rzymu, Warszawa 2006

Ziółkowski A., Historia Rzymu, Poznań 2008.

Wskazówki metodyczne:

Schemat interaktywny może zostać wykorzystany do przygotowania przez uczniów krótkiej charakterystyki społeczeństwa rzymskiego w wybranym okresie. Uczniowie mogą przed lekcją podzielić się na cztery grupy, a każda opracowuje jeden element schematu. Podczas fazy realizacyjnej przedstawiciele poszczególnych grup prezentują prace pozostałym uczniom.