Autor: Anna Juwan

Przedmiot: Biologia

Temat: Systemy determinacji płci u zwierząt i roślin

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XIV. Genetyka klasyczna.
1. Dziedziczenie cech. Uczeń:
8) przedstawia determinację oraz dziedziczenie płci;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Wyjaśnisz znaczenie determinacji płci dla rozmnażania organizmów.

  • Scharakteryzujesz genetyczne sposoby determinacji płci.

  • Omówisz wpływ temperatury środowiska na determinację płci organizmów.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • analiza grafiki interaktywnej;

  • rozmowa kierowana;

  • gra dydaktyczna.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Systemy determinacji płci u zwierząt i roślin”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

  2. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel inicjuje rozmowę na podstawie pytań zawartych we wprowadzeniu:
    – Dlaczego powstaje organizm o płci męskiej lub żeńskiej?
    – Co jest determinantem płci żywych organizmów?

Faza realizacyjna:

  1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Grupy losują po trzy kartki z zagadnieniami (zob. materiały pomocnicze). Zadaniem grup jest ułożenie pięciu pytań do wylosowanych zagadnień. Każda grupa zadaje pytania dla trzech pozostałych grup. Za poprawne udzielenie odpowiedzi grupa otrzymuje 1 punkt. Wygrywa grupa, która zdobędzie największą liczbę punktów.

  2. Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, wykonali polecenia nr 1 i 2 – polegające na określeniu płci opisanych zwierząt. Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.

  3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie interaktywne nr 7 (w którym mają za zadanie – na podstawie podanych informacji oraz własnej wiedzy – wymienić jedno podobieństwo i jedną różnicę w determinacji płci pomiędzy muszką owocówką a człowiekiem), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 6 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

  2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji oraz wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia od 2 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.

  2. Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

R1G47ABo0KDh5

Załącznik 1. Zagadnienia do losowania.
Plik PDF o rozmiarze 199.42 KB w języku polskim

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium z sekcji „Grafika interaktywna” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.