Sprawdź się
Haploidalny samiec ma 1. nie jest, 2. różną, 3. jest, 4. o połowę mniejszą, 5. taką samą, 6. X0, 7. o połowę większą, 8. XX ilość chromosomów, posiadanych przez diploidalną samicę, dotyczy to zarówno allosomów, jak i autosomów.
W systemie determinacji płci X0 samce i samice mają 1. nie jest, 2. różną, 3. jest, 4. o połowę mniejszą, 5. taką samą, 6. X0, 7. o połowę większą, 8. XX ilość autosomów. Samica posiada genotyp 1. nie jest, 2. różną, 3. jest, 4. o połowę mniejszą, 5. taką samą, 6. X0, 7. o połowę większą, 8. XX, a samiec 1. nie jest, 2. różną, 3. jest, 4. o połowę mniejszą, 5. taką samą, 6. X0, 7. o połowę większą, 8. XX.
Indeks dolny U Drosophila melanogaster, podobnie jak u myszy i u człowieka, osobnik żeński posiada dwa jednakowe chromosomy płci, zaś męski – chromosom X i Y. Jednak zarówno w działaniu mechanizmu kompensacyjnego, jak i samego procesu determinacji płci występują zasadnicze różnice. Jednakowy u obu płci poziom aktywności genów zlokalizowanych w chromosomie X osiągnięty jest u Drosophila przez podwyższenie ekspresji tych genów w chromosomie X u osobników XY (…), a u ssaków przez inaktywację jednego z chromosomów X u osobników XX. Sygnałem wywoławczym u Drosophila (…) jest stosunek liczby chromosomów X do autosomów, u ssaków zaś obecność chromosomu Y. Ponadto większość procesów związanych z determinacją płci (np. rozpoznawanie stosunku X : A) odbywa się u Drosophila autonomicznie w każdej komórce, a rozwój w kierunku męskim lub żeńskim jest zdeterminowany od samego początku życia osobnika. U ssaków gonada jest początkowo niezróżnicowana, a o jej rozwoju w kierunku męskim decyduje obecność chromosomu Y w komórkach somatycznych gonady. Jeżeli komórki te zawierają chromosom Y, gonada przekształca się w jądro, a produkowane przez nie hormony płciowe męskie odpowiadają za zapoczątkowanie dalszych procesów związanych z wykształceniem cech męskich osobników. Przy braku chromosomu Y gonada różnicuje się w jajnik, co prowadzi do wykształcenia płci żeńskiej. Determinacja płci somatycznej jest koordynowana na poziomie całego organizmu przez układ hormonalny. Indeks dolny koniecU Drosophila melanogaster, podobnie jak u myszy i u człowieka, osobnik żeński posiada dwa jednakowe chromosomy płci, zaś męski – chromosom X i Y. Jednak zarówno w działaniu mechanizmu kompensacyjnego, jak i samego procesu determinacji płci występują zasadnicze różnice. Jednakowy u obu płci poziom aktywności genów zlokalizowanych w chromosomie X osiągnięty jest u Drosophila przez podwyższenie ekspresji tych genów w chromosomie X u osobników XY (…), a u ssaków przez inaktywację jednego z chromosomów X u osobników XX. Sygnałem wywoławczym u Drosophila (…) jest stosunek liczby chromosomów X do autosomów, u ssaków zaś obecność chromosomu Y. Ponadto większość procesów związanych z determinacją płci (np. rozpoznawanie stosunku X : A) odbywa się u Drosophila autonomicznie w każdej komórce, a rozwój w kierunku męskim lub żeńskim jest zdeterminowany od samego początku życia osobnika. U ssaków gonada jest początkowo niezróżnicowana, a o jej rozwoju w kierunku męskim decyduje obecność chromosomu Y w komórkach somatycznych gonady. Jeżeli komórki te zawierają chromosom Y, gonada przekształca się w jądro, a produkowane przez nie hormony płciowe męskie odpowiadają za zapoczątkowanie dalszych procesów związanych z wykształceniem cech męskich osobników. Przy braku chromosomu Y gonada różnicuje się w jajnik, co prowadzi do wykształcenia płci żeńskiej. Determinacja płci somatycznej jest koordynowana na poziomie całego organizmu przez układ hormonalny.
Indeks górny Źródło: Józef Styrna, Genetyczne podstawy determinacji płci u zwierząt, „Kosmos” 1998, t. 47, nr 2 (239), s. 183–190. Indeks górny koniecŹródło: Józef Styrna, Genetyczne podstawy determinacji płci u zwierząt, „Kosmos” 1998, t. 47, nr 2 (239), s. 183–190.
Samice norników oregońskich (Microtus oregoni) mają pojedyncze chromosomy płciowe – X0 i produkują tylko komórki jajowe zawierające chromosomy X, podczas gdy u samców występują chromosomy X i Y, ale do plemników może trafić tylko jeden nich – Y. Genetycy z uniwersytetu w Edynburgu odkryli, że chromosom Y jest w rzeczywistości kopią chromosomu X, a pierwotny chromosom Y uległ u norników oregońskich scaleniu z chromosomem X. Taką tezę wysunięto, ponieważ fragmenty chromosomu Y, zawierające m.in. gen SRY, czyli gen determinujący płeć męską – rozwój jąder, odnaleziono zarówno na chromosomie X dziedziczonym po matce, jak i na wtórnym chromosomie determinującym płeć męską. Szczegółowy mechanizm determinacji płci u tych zwierząt nie jest jeszcze znany – zagadką pozostaje, dlaczego samice są samicami pomimo występowania kilku kopii genu SRY na ich jedynym chromosomie X.
Indeks górny Źródło: Brian Charlesworth, Naomi A. Dempsey, A Model of the Evolution of the Unusual Sex Chromosome System of Microtus oregoni, „Heredity” 2001, nr 86, s. 387–394. Indeks górny koniecŹródło: Brian Charlesworth, Naomi A. Dempsey, A Model of the Evolution of the Unusual Sex Chromosome System of Microtus oregoni, „Heredity” 2001, nr 86, s. 387–394.