Autor: Marcin Sawicki

Temat: Polski wkład w zwycięstwo nad faszyzmem

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

L. Działalność władz Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie i w okupowanym kraju.

Zakres podstawowy:

Uczeń:

1. omawia działalność rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie;

2. ocenia znaczenie układu Sikorski–Majski dla obywateli polskich, znajdujących się pod okupacją sowiecką;

3. przedstawia przykłady bohaterstwa żołnierzy polskich na frontach II wojny światowej, w tym: bitwę o Narvik, bitwę o Anglię, bitwę pod Tobrukiem, bitwę o Monte Cassino, bitwę pod Falaise, bitwę o Arnhem, bitwę o Kołobrzeg, bitwę o Bredę;

4. analizuje politykę mocarstw wobec sprawy polskiej w czasie II wojny światowej;

9. zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski w okresie II wojny światowej z wydarzeniami w Europie i na świecie.

Zakres rozszerzony:

2. opisuje położenie rządu Rzeczypospolitej Polskiej na arenie międzynarodowej;

3. charakteryzuje losy armii gen. Władysława Andersa;

4. sytuuje w czasie i przestrzeni działania polskich formacji wojskowych na różnych frontach II wojny światowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie,

• kompetencje w zakresie przedsiębiorczości.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia szlak bojowy poszczególnych oddziałów polskich w czasie II wojny światowej;

• wskazuje osiągnięcia polskich naukowców dla zwycięstwa aliantów nad nazizmem;

• dostrzega cele polityczne funkcjonowania Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie oraz oddziałów polskich walczących u boku Armii Czerwonej;

• wyjaśnia, dlaczego nie udało się polskim władzom na wychodźstwie zrealizować swoich celów politycznych, które związane były ściśle z polskim czynem zbrojnym;

• ocenia wkład Polaków w zwycięstwo nad faszyzmem.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• praca nad plakatem.

Formy zajęć:

• praca całego zespołu klasowego;

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

• arkusze papieru.

• kredki, kolorowe długopisy, przybory, które uczniowie uznają za przydatne do pracy nad plakatami.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zostają zobowiązani przez nauczyciela, aby zapoznać się z tekstem wprowadzającym w sekcji „Przeczytaj” oraz multimedium do lekcji – audiobookiem „Enigma”. Ochotnicy mogą także opracować blok ćwiczeń. Nauczyciel zaznacza, że wiedza znajdująca się w ćwiczeniach może się przydać podczas kolejnych zajęć.

2. Uczniowie zostają poinformowani o formie pracy na kolejnej lekcji – tworzeniu plakatu.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji. Sprawdza, czy zapoznali się treścią sekcji „Przeczytaj” oraz audiobooka „Enigma”. Losuje dwoje uczniów, którzy krótko odpowiadają na polecenia do multimedium: pierwszy uczeń odpowiada na polecenie 1: „Co przemawia bardziej do twojej wyobraźni: starcia wojenne drugiej wojny światowej, czy dzieje odkryć naukowych, które przyczyniły się do jej przebiegu? Uzasadnij odpowiedź”, drugi uczeń odpowiada na polecenie 2: „Wyobraź sobie, że bierzesz udział w konkursie na plakat dotyczący polskiego wkładu w zwycięstwo nad faszyzmem. Zaproponuj cztery elementy graficzne, które można by wykorzystać w tworzeniu takiego plakatu”.

2. Rekapitulacja wtórna: uczniowie przypominają, dlaczego polskie władze zdecydowały się opuścić kraj po 17 września 1939 r. Dlaczego polskie władze zamierzały przebić się do Francji? Do jakich zmian w strukturach polskich władz doszło po internowaniu prezydenta oraz członków rządu w Rumunii?

3. Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup i przydziela tematy plakatów, które uczniowie będą tworzyć w trakcie trwania lekcji:

• Burzliwe dzieje armii gen. Andersa.

• Od Normandii, poprzez Belgię i Holandię, do Niemiec – Dywizja Pancerna gen. Maczka.

• Polska nauka w walce z hitleryzmem.

• „Jak szarża ułańska” – żołnierze polscy u boku Armii Czerwonej jako element politycznej rozgrywki.

• IV siła zbrojna w koalicji antyhitlerowskiej.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel tłumaczy, jakie cele przyświecały polskim władzom przy tworzeniu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Uczniowie wskazują główne cele zachodnich mocarstw i ZSRS podczas wojny. Nauczyciel zwraca uwagę na plany Stalina co do podporządkowania sobie Polski oraz aneksji jej wschodnich obszarów.

2. Praca uczniów w grupach nad plakatami na określone wcześniej tematy.

3. Prezentacja plakatów przygotowanych przez co najmniej trzy wylosowane grupy na forum klasy. Nauczyciel inicjuje dyskusję nad wybranymi motywami przedstawionymi na plakatach.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie omawiają na forum klasy wyniki swojej pracy. Nauczyciel podsumowuje plakaty.

2. Uczniowie głosują nad plakatem, który (ich zdaniem) najlepiej odzwierciedla przydzielony temat. Chętni uczniowie uzasadniają swój wybór.

3. Uczniowie oceniają wkład Polaków w zwycięstwo aliantów nad nazizmem. Tłumaczą, dlaczego starania żołnierzy polskich nie przyniosły efektu w postaci utrzymania integralności i niepodległości państwa polskiego.

Praca domowa:

Uczniowie, którzy nie wykonali zestawu ćwiczeń interaktywnych przed lekcją, wykonują je jako pracę domową.

Materiały pomocznicze:

R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, Warszawa 2010.

W. Laqueur, Historia Europy 1945–1992, Londyn 1993.

Najnowsza historia świata. 1945–1963, t. 1, pod red. A. Patka, J. Rydla, J.J. Węca, Kraków 2000.

W. Roszkowski, Historia Polski 1914–2015, Warszawa 2019.

O. Terlecki, Generał Sikorski, Kraków 1981.

Wskazówki metodyczne:

• Informacje z sekcji „Audiobook” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie. Cały materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej klasy. W szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowań uczniów.