Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: biologia
Temat: Krążenie limfy i jej znaczenie w organizmie
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Przedstawisz typy naczyń limfatycznych.
Omówisz budowę i funkcje węzłów chłonnych.
Wyjaśnisz mechanizm umożliwiający krążenie limfy w naczyniach limfatycznych oraz zapobiegający jej cofaniu się.
Scharakteryzujesz funkcje, jakie limfa pełni w organizmie człowieka.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana;
śniegowa kula;
dyskusja;
ćwiczenia interaktywne.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat zajęć, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Następnie omawia cele lekcji.
Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel prosi o przypomnienie, jaką rolę odgrywa limfa w organizmie.
Faza realizacyjna:
Praca z animacją pt. „Krążenie limfy i jej znaczenie w organizmie”. Uczniowie zapoznają się z animacją udostępnioną przez nauczyciela. Nauczyciel prosi podopiecznych, by scharakteryzowali funkcje, jakie limfa pełni w organizmie (polecenie nr 1). Ochotnicy przedstawiają swoje wyjaśnienia na forum klasy, a nauczyciel ocenia ich poprawność.
Kula śniegowa. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, poszukując w udostępnionym e‑materiale odpowiedzi na następujące pytania:
– Jak zbudowany jest układ naczyń limfatycznych?
– Jaka jest funkcja węzłów chłonnych?
– Jaki mechanizm zapewnia przepływ chłonki?
Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
4) uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje;
5) przedstawiciele poszczególnych zespołów 8‑osobowych zaprezentują na forum klasy uzgodnione w grupie odpowiedzi.Praca z multimedium („Animacja”). Uczniowie dzielą się na zespoły i na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w medium w sekcji „Animacja” układają pytania quizowe dla innych grup. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięską drużynę.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, dlaczego jednym z objawów infekcji jest często powiększenie i bolesność węzłów chłonnych) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.
Uczniowie w 4‑osobowych grupach wykonują ćwiczenie nr 9 (w którym mają za zadanie wskazać organelle komórkowe, których rozbudowa umożliwia pełnienie opisanej funkcji komórek układu odpornościowego obecnych w węzłach chłonnych), a po upływie wyznaczonego czasu dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Uczniowie indywidualnie rozwiązują krzyżówkę (ćwiczenie nr 6).
Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście podsumowuje omówione zagadnienia.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 1 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania animacji:
Nauczyciel może wykorzystać animację do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jej treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.