Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Filozofia pieśni Horacego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz określa ich wpływ na kulturę epoki;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
8) tworzy plan kompozycyjny i dekompozycyjny tekstów o charakterze argumentacyjnym;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
3. korzysta z literatury naukowej lub popularnonaukowej;
Lektura obowiązkowa
5) Horacy – wybrane utwory;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • omawia szkoły filozoficzne, które inspirowały twórczość Horacego;

  • podaje słowa kluczowe związane z refleksją filozoficzną w twórczości Horacego;

  • analizuje wskazaną przez nauczyciela odę Horacego;

  • redaguje tekst na temat wymowy filozoficznej Ody II 16.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom wykład profesora Pawła Stępnia. Zadaniem uczniów jest przypomnienie wiadomości na temat szkół filozoficznych, z których tradycji korzystał Horacy.
    Chętni uczniowie zapoznają się z dodatkowym materiałem rzeczowym zalecanym przez nauczyciela: https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Studia_Philosophiae_Christianae/Studia_Philosophiae_Christianae‑r1972‑t8‑n1/Studia_Philosophiae_Christianae‑r1972‑t8‑n1‑s25‑38/Studia_Philosophiae_Christianae‑r1972‑t8‑n1‑s25‑38.pdf

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję przypomnieniem informacji z prezentacji TED i prosi uczniów o zapisywanie na tablicy słów kluczowych związanych z refleksją filozoficzną w twórczości Horacego.

  2. Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie indywidualnie czytają treść sekcji „Przeczytaj” oraz teksty Horacego z sekcji „Sprawdź się” i każdy na małej kartce samoprzylepnej zapisuje wstępną tezę interpretacyjną: Ody I 4, Ody IV 7, Ody III 2. Kartki zostają umieszczone na tablicy, ale nikt na tym etapie lekcji nie odczytuje ich treści .

  2. Nauczyciel proponuje pracę 3 grup zadaniowych. Każda grupa rozpoczyna od nazwania, wskazania trudności związanych z pełnym odczytaniem tekstu. Uczniowie wyjaśniają miejsca trudne w czasie rozmowy w zespole lub korzystając ze źródeł tradycyjnych/online.
    Grupa I.
    Analizuje Odę I 4. Grupa może wykorzystać ćwiczenia 1, 2, 5 i 6 proponowane w e‑podręczniku.
    Grupa II.
    Analizuje Odę IV 7. Grupa może wykorzystać ćwiczenia 3 i 4 proponowane w e‑podręczniku.
    Grupa III.
    Analizuje Odę III 2. Grupa może wykorzystać ćwiczenia 7, 8 i 9 proponowane w e‑podręczniku.

  3. Grupy prezentują efekty swojej pracy i odpowiadają na pytania, które w celu wyjaśnienia lub rozwinięcia informacji mogą zadawać uczniowie z pozostałych zespołów.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie odczytują na głos tezy zredagowane na początku lekcji i pozostawiają na tablicy te, które ich zdaniem potrafią udowodnić na podstawie zaprezentowanych przez grupy efektów pracy zespołowej.

  2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie podsumowali lekcję, wskazując nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Epikurejska czy stoicka? Napisz tekst liczący co najmniej 400 słów, w którym przedstawisz swoją opinię na temat wymowy filozoficznej Ody II 16 (Otium divos rogat in patenti). W pracy wykorzystaj inne utwory Horacego.
    Horacy
    Oda II 16 (Otium divos rogat in patenti)
    O spokój prosi, kto na Oceanie
    Spotkał się z burzą, komu czarna chmura
    Zabrała księżyc i gwiazdy, co drogę
    Znaczą na wodzie.
    O spokój prosi kraina smagana
    Ognistą wojny pletnią, strasznym biczem –
    Jeno nie kupisz go klejnotem drogim,
    Złotem, ni niczem.
    Bo ani pereł blaski nie uciszą,
    Ani liktorów nie odpędzą rózgi
    Troski, co serce trwoży i co dom twój
    Lotem okrąża.
    Dobre ma życie, kto w chacie ojczystej
    Przy skromnym stole cichy dzień swój kończy,
    Potem snem ufnym usypia, snem czystym,
    Bez podłej żądzy.
    Po cóż tak miotać się w tym krótkim życiu,
    Po co po wszystkiej kołatać się ziemi,
    Skoro nie umkniesz przed sobą, ścigany
    Myślami swemi?
    Pójdzie za tobą na okutą nawę
    I na żołnierskie pójdzie z tobą chody
    Troska, ściglejsza od sarn, co z wichrami
    Goni w zawody.
    Po cóż dociekać, co jutro się stanie?
    Po cóż frasować się o dni dalekie?
    Na gorzkie smutki, wierzaj mi, jest uśmiech
    Najlepszym lekiem.
    Żywot Achilla sławny był, lecz krótki,
    A zasię starość Tytona przydługa –
    A może mnie los przekorny nachyli,
    Co umknął tobie.
    Tobie się bielą owiec długie sznury,
    Tobie się mnożą sycylijskie stada,
    Ramiona stroją ci świetne purpury,
    A ja, mój drogi,
    Wioseczkę małą jeno mam, lecz grecka
    Muza subtelnym darzy mię natchnieniem,
    A przeto pełen jestem szczęsnej dumy,
    Że gardzę tłumem.
    Źródło: Horacy, Oda II 16 (Otium divos rogat in patenti), [w:] Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, tłum. I. Wieniewska, Wrocław 1971, s. 79–81.

Materiały pomocnicze:

  • Edward Jędrzyński, Filozoficzne refleksje i świadomość religijna Horacego, Studia Philosophiae Christianae 8/1, 25‑38, 1972.

  • A. Wójcik, Talent i sztuka. Rzecz o poezji Horacego, Wrocław 1986.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja TED” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się