Sprawdź się
Teksty źródłowe do ćwiczeń
Oda I 4 (Solvitur acris hiems grata vice veris et Favoni)Puściły lody, miłą wiatr sprowadził wiosnę:
Na falach zakołysał się statek spuszczony.
Już na świeżą ruń bydło wybiegło radosne,
Oracz z pługiem wyruszył, pól nie srebrzą szrony.A skoro księżyc wzejdzie, wodzi swoje chóry
Wenus, GracjeGracje z Nimfami śnieżystymi stopy
W krąg pospołem pląsają rade, gdy ponury
Wulkanus zwiedza groty, gdzie kują CyklopyWulkanus zwiedza groty, gdzie kują Cyklopy.Teraz skronie nam owić w mirtowe zielenie
Albo w zwolonejzwolonej ziemi pierwsze kwiecie świeże,
Teraz‑że nam dla FaunaFauna w lubych gajów cienie
Zanieść owcę lub kozła we winnej ofierze.Jedna Śmierć i nędzarzom rozwiera wierzeje,
I w zamki królów wkracza. A choć żeś szczęśliwy,
Życie krótkie nam wzbrania długą śnić nadzieję.
I ciebie noc ogarnie, i zejdziesz na niwy,SestyusieSestyusie, PlutonaPlutona. A kto raz tam wchodzi,
Nie rzuca już śród biesiad o pierwszeństwo kości,
O LicydasaLicydasa nie dba tak miłego młodzi,
Do którego wraz dziewki rozpłoną w miłości.Źródło: Horacy, Oda I 4 (Solvitur acris hiems grata vice veris et Favoni), [w:] Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, tłum. T. F. Hahn, Wrocław 1971, s. 10–11.
Oda IV 7 (Diffugere nives)Zniknęły śniegi. Zieleń trawy powraca na łąki
I drzewa stroją się liśćmi.
Ziemia odmienia szatę. Strumienie, niedawno tak groźne,
Wesoło się snują wśród brzegów.Gracja w orszaku swych sióstr i nimf już się nie lęka
Zawodzić pląsy naga.
Nie myśl, że będziesz tu wiecznie. Ostrzega cię rok, ostrzega
Czas, w którym dni twoje giną.Wiatr wiosenny łagodzi mrozy. Po wiośnie nadejdzie lato,
By znów przeminąć, zagasnąć,
Gdy jesień stanie z naręczem owoców, a zaraz za nią
Gnuśna się wlecze zima.Ale na niebie księżyc wciąż nową pełnią rozbłyska,
My zaś, kiedy zstąpimy
Tam, gdzie pobożny EneaszEneasz, gdzie Tullus bogaty i AnkusTullus bogaty i Ankus,
Prochem jesteśmy i cieniem.Któż wie, czy raczą bogowie do życia, które dziś mija,
Dorzucić światłość jutrzejszą?
Rąk chciwych twego następcy uniknie to, co potrafisz
Dać sercu własnemu w darze.Gdy umrzesz, kiedy nad tobą odprawi sądy swe władcze
Podziemny MinosMinos – o, wtedy
Ani twój ród, TorkwaciTorkwaci, wymowa ani pobożność
Już nie podźwignie cię z grobu.W owych głębokich ciemnościach nawet HippolitowiHippolitowi
Nic pomóc nie może Diana
Ani Tezeusz nie zdoła skruszyć Letejskich łańcuchówLetejskich łańcuchów
Dla swego PeritoosaPeritoosa.Źródło: Horacy, Oda IV 7 (Diffugere nives), oprac. J. Krókowski, tłum. Z. Kubiak, Wrocław 1971, s. 152–153.
Oda III 2 (Augustam amice pauperem pati)Ciasny niedobór znosić bez szemrania
Niech młodzian w twardej przywyka żołnierce,
Niech konno PartówPartów zuchwałych pogania,
Włócznią straszliwy, co dziurawi serce.Pod niebem wietrznym, w niebezpieczeństw tłoku
Tężeć mu! Jego z murów widująca
Niech drży królowa wrogów, u jej boku
Domężna córkaDomężna córka łzy niech z oczu strącaI szepce: „Obyż nie tknął oblubieńca
Ten lew okrutny, co się przez czerniawęczerniawę
Wojsk jako piorun przedziera jaskrawy,
A rzeź go wabi, posoka ponęca”.Słodko i chlubnie ginąć za ojczyznę.
Alić dopadnie Śmierć i tchórzliwego,
Ani jej trudno piecuchapiecucha w słabiznęsłabiznę-,
W plecy utrafić tych, co z boju zbiegą.Cnota, górniejsza nad ziemskie obierzeziemskie obierze,
Niewzruszonymi promienieje blaski:
Złość jej niczyja siekiersiekier nie odbierze,
Niczyje siekier nie przywrócą łaski.Zgonu niegodnym niebiosa odmykaZgonu niegodnym niebiosa odmyka
I niepowszednią zapuszcza się drogą,
Gdzie zgiełk ni zaduch dołów nie przenika:
Skrzydła jej boskie co sporzej pomogą.Wierne milczenieWierne milczenie także ma odpłatę,
A nie pozwolę, by żeglował ze mną
Albo pod jednym sadowił się śniatemśniatem,
Kto cześć Cerery wygadał tajemną.Często, gdy Jowisz piorunami bodzie
Gromadę lewych, ucierpi i prawy,
Ale bezecnik, by na samym przodzie,
Rzadko się Pomście wybiega kulawejPomście wybiega kulawej.Źródło: Horacy, Oda III 2 (Augustam amice pauperem pati), [w:] Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, tłum. T. Bocheński, Wrocław 1971, s. 92–94.
W odach I 4 [Solvitur acris hiems grata vice veris et Favoni] oraz IV 7 [Diffugere nives] pojawiają się wspólne motywy:
- nadejście wiosny, oznaczające przemiany dokonujące się w przyrodzie.
- przemijanie życia ludzkiego.
- nieuchronność śmierci.
- nadejście wiosny, czyli pory roku dającej człowiekowi nadzieję na wieczne życie.
- przemijanie życia ludzkiego utożsamiane pozytywnie ze zdobywaniem coraz większego doświadczenia.
- nieuchronność śmierci, która jednak nie kończy egzystencji ludzkiej – bo ta trwa w zaświatach.
Zaznacz odpowiednie słowa lub wyrażenia.
W odzie I 4 rozważaniom na temat {#przemijania} / {potęgi wiedzy} / {sytuacji osobistej podmiotu lirycznego} towarzyszy opis {#zmian w przyrodzie} / {wpływu bogów na losy ludzkie}. Różnica między zmiennością pór roku a sytuacją człowieka polega na tym, że w przyrodzie {#powtarzają się} / {nie powtarzają się} odejścia i powroty, natomiast życie ludzkie {#nie podlega} / {podlega} cykliczności.
W odzie IV 7 Horacy wymienił wartości, które nie chronią człowieka przed śmiercią. Są to:
- pobożność.
- bogactwo.
- przynależność do wielkiego rodu.
- sztuka wymowy.
- przyjaźń.
- dobroć.
- odwaga na polu bitwy
Czy skoro wiara w bogów nie może uchronić człowieka przed przemijaniem i śmiercią, Horacy uznają ją ze zbędną? Odpowiedź uzasadnij.
Albo w zwolonej ziemi pierwsze kwiecie świeże,
Teraz-że nam dla Fauna w lubych gajów cienie
Zanieść owcę lub kozła we winnej ofierze.”, 2. „Puściły lody, miłą wiatr sprowadził wiosnę:
Na falach zakołysał się statek spuszczony.
Już na świeżą ruń bydło wybiegło radosne,
Oracz z pługiem wyruszył, pól nie srebrzą szrony.”, 3. „Jedna Śmierć i nędzarzom rozwiera wierzeje,
I w zamki królów wkracza. A choć żeś szczęśliwy,
Życie krótkie nam wzbrania długą śnić nadzieję.
I ciebie noc ogarnie, i zejdziesz na niwy,
Sestyusie, Plutona.”, 4. „A kto raz tam wchodzi,
Nie rzuca już śród biesiad o pierwszeństwo kości,
O Licydasa nie dba tak miłego młodzi,
Do którego wraz dziewki rozpłoną w miłości.”
Zaznacz fragment ody I 4 podpowiadający czytelnikowi, jak zachować się wobec świadomości, że życie ludzkie bezpowrotnie przemija.
-
„Teraz skronie nam owić w mirtowe zielenie
Albo w zwolonej ziemi pierwsze kwiecie świeże,
Teraz-że nam dla Fauna w lubych gajów cienie
Zanieść owcę lub kozła we winnej ofierze.” -
„Puściły lody, miłą wiatr sprowadził wiosnę:
Na falach zakołysał się statek spuszczony.
Już na świeżą ruń bydło wybiegło radosne,
Oracz z pługiem wyruszył, pól nie srebrzą szrony.” -
„Jedna Śmierć i nędzarzom rozwiera wierzeje,
I w zamki królów wkracza. A choć żeś szczęśliwy,
Życie krótkie nam wzbrania długą śnić nadzieję.
I ciebie noc ogarnie, i zejdziesz na niwy,
Sestyusie, Plutona.” -
„A kto raz tam wchodzi,
Nie rzuca już śród biesiad o pierwszeństwo kości,
O Licydasa nie dba tak miłego młodzi,
Do którego wraz dziewki rozpłoną w miłości.”
Z którym nurtem filozoficznym łączysz odę I 4? Napisz tekst liczący 100–120 słów, w którym podasz argumenty za swoim wyborem. Użyj co najmniej jednego cytatu.
A nie pozwolę, by żeglował ze mną
Albo pod jednym sadowił się śniatem,
Kto cześć Cerery wygadał tajemną.”, 2. „Ciasny niedobór znosić bez szemrania
Niech młodzian w twardej przywyka żołnierce,
Niech konno Partów zuchwałych pogania,
Włócznią straszliwy, co dziurawi serce.”, 3. „Cnota, górniejsza nad ziemskie obierze,
Niewzruszonymi promienieje blaski:
Złość jej niczyja siekier nie odbierze,
Niczyje siekier nie przywrócą łaski.” dzielność w każdej sytuacji życiowej Możliwe odpowiedzi: 1. „Wierne milczenie także ma odpłatę,
A nie pozwolę, by żeglował ze mną
Albo pod jednym sadowił się śniatem,
Kto cześć Cerery wygadał tajemną.”, 2. „Ciasny niedobór znosić bez szemrania
Niech młodzian w twardej przywyka żołnierce,
Niech konno Partów zuchwałych pogania,
Włócznią straszliwy, co dziurawi serce.”, 3. „Cnota, górniejsza nad ziemskie obierze,
Niewzruszonymi promienieje blaski:
Złość jej niczyja siekier nie odbierze,
Niczyje siekier nie przywrócą łaski.” dyskrecja Możliwe odpowiedzi: 1. „Wierne milczenie także ma odpłatę,
A nie pozwolę, by żeglował ze mną
Albo pod jednym sadowił się śniatem,
Kto cześć Cerery wygadał tajemną.”, 2. „Ciasny niedobór znosić bez szemrania
Niech młodzian w twardej przywyka żołnierce,
Niech konno Partów zuchwałych pogania,
Włócznią straszliwy, co dziurawi serce.”, 3. „Cnota, górniejsza nad ziemskie obierze,
Niewzruszonymi promienieje blaski:
Złość jej niczyja siekier nie odbierze,
Niczyje siekier nie przywrócą łaski.”
W odzie III 2 [Augustam amice pauperem pati] podmiot liryczny wyraża aprobatę dla trzech cnót. Dopasuj do nich odpowiednie cytaty z wiersza Horacego:
„Cnota, górniejsza nad ziemskie obierze,<br>Niewzruszonymi promienieje blaski:<br>Złość jej niczyja siekier nie odbierze,<br>Niczyje siekier nie przywrócą łaski.”, „Ciasny niedobór znosić bez szemrania<br>Niech młodzian w twardej przywyka żołnierce,<br>Niech konno Partów zuchwałych pogania,<br>Włócznią straszliwy, co dziurawi serce.”, „Wierne milczenie także ma odpłatę,<br>A nie pozwolę, by żeglował ze mną<br>Albo pod jednym sadowił się śniatem,<br>Kto cześć Cerery wygadał tajemną.”
| waleczność na polu bitwy | |
| dzielność w każdej sytuacji życiowej | |
| dyskrecja |
Jakie korzyści z dochowywania cnoty wymienił Horacy w odzie III 2? Napisz na ten temat tekst liczący co najmniej 50 słów.
Do zasad jakiego kierunku filozoficznego odwołuje się Horacy w odzie III 2 [Augustam amice pauperem pati]? Odpowiedź uzasadnij, przywołując odpowiedni cytat.
Przygotuj złożony z co najmniej 8 punktów plan wystąpienia na temat:
„Jaka była filozofia życia wyznawana przez Horacego?”
Epikurejska czy stoicka? Napisz tekst liczący co najmniej 400 słów, w którym przedstawisz swoją opinię na temat wymowy filozoficznej Ody II 16 (Otium divos rogat in patenti). W pracy wykorzystaj inne utwory Horacego.
Oda II 16 (Otium divos rogat in patenti)O spokój prosi, kto na Oceanie
Spotkał się z burzą, komu czarna chmura
Zabrała księżyc i gwiazdy, co drogę
Znaczą na wodzie.
O spokój prosi kraina smagana
Ognistą wojny pletniąpletnią, strasznym biczem –
Jeno nie kupisz gonie kupisz go klejnotem drogim,
Złotem, ni niczem.
Bo ani pereł blaski nie uciszą,
Ani liktorów nie odpędzą rózgiliktorów nie odpędzą rózgi
Troski, co serce trwoży i co dom twój
Lotem okrąża.
Dobre ma życie, kto w chacie ojczystej
Przy skromnym stole cichy dzień swój kończy,
Potem snem ufnym usypia, snem czystym,
Bez podłej żądzy.
Po cóż tak miotać się w tym krótkim życiu,
Po co po wszystkiej kołatać się ziemi,
Skoro nie umkniesz przed sobą, ścigany
Myślami swemi?
Pójdzie za tobą na okutą nawęnawę
I na żołnierskie pójdzie z tobą chody
Troska, ściglejsza od sarn, co z wichrami
Goni w zawody.
Po cóż dociekać, co jutro się stanie?
Po cóż frasować się o dni dalekie?
Na gorzkie smutki, wierzaj mi, jest uśmiech
Najlepszym lekiem.
Żywot Achilla sławny był, lecz krótki,
A zasię starość Tytona przydługastarość Tytona przydługa –
A może mnie los przekorny nachyli,
Co umknął tobie.
Tobie się bielą owiec długie sznury,
Tobie się mnożą sycylijskie stada,
Ramiona stroją ci świetne purpury,
A ja, mój drogi,
Wioseczkę małą jeno mamWioseczkę małą jeno mam, lecz grecka
Muza subtelnym darzy mię natchnieniem,
A przeto pełen jestem szczęsnej dumy,
Że gardzę tłumem.Źródło: Horacy, Oda II 16 (Otium divos rogat in patenti), [w:] Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, tłum. I. Wieniewska, Wrocław 1971, s. 79–81.