Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Kazanie jako gatunek literacki
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.
Cele operacyjne. Uczeń:
wskazuje cechy kazania;
charakteryzuje język i środki wyrazu typowe dla kazania;
wskazuje w tekście środki artystycznego wyrazu i wyjaśnia ich funkcje.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
plansze;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel rozdaje uczniom tekst.
Piotr Skarga
Kazania sejmowe
Kazanie trzecie: O drugiej chorobie Rzeczypospolitej, która jest z niezgody domowej
Ziemie i księstwa wielkie, które się z zjednoczyły, w jedno ciało zrosły, odpadną i rozerwać się dla waszej niezgody muszą. Przy których teraz potężna być może ręka i moc wasza i nieprzyjacielom straszliwa. Odbieżą was jako chałupki przy jabłkach, gdy owoce pozbierają, którą lada wiatr rozwieje. I będziecie jako wdowa osierociała, wy, coście drugie narody rządzili. I będziecie ku pośmiechu i urąganiu nieprzyjaciołom swoim. […]
Język swój, w którym samym to , i naród swój pogubicie, i ostatki tego narodu, tak starego i po świecie szeroko rozkwitnionego, potracicie i w obcy się naród, który was nienawidzi, obrócicie, jako się inszym przydało. […]
Będziecie nie tylo bez pana krwie swojej i bez wybierania jego, ale też bez ojczyzny i królestwa swego, wygnańcy wszędzie nędzni, wzgardzeni, ubodzy, włóczęgowie, których popychać nogami tam, gdzie was pierwej , będą. Gdzie się na taką drugą ojczyznę zdobędziecie, w której byście taką sławę, takie dostatki, pieniądze, skarby i ozdobności, i rozkoszy mieć mogli? Urodzi‑li się wam i synom waszym taka druga matka? Jako tę stracicie, już o drugiej nie myślić. […]
Do takich utrat i przeklęctwa pewnie was ta wasza niezgoda i domowe przyprawią. Nie tak rychło i nie tak żałośnie wojną i gwałty postronnych nieprzyjaciół zginąć możecie, jako waszą niezgodą. Jabłko, gdy z wierzchu się psować pocznie, wykroić się zgniłość może, iż potrwa, ale gdy wewnątrz gnić i psować się pocznie, wszytko zaraz porzucić musisz i o ziemię uderzyć.
Źródło: Piotr Skarga, Kazania sejmowe, oprac. M. Korolka, J. Tazbir, Wrocław 1984, s. 71–73.Zadaniem uczniów jest wskazanie na podstawie przeczytanego tekstu cech kazania.
Faza wprowadzająca:
Uczniowie zapoznają się z sekcją: „Przeczytaj” (w e‑materiale). Następnie nauczyciel stawia pytanie: Czy styl kazania da się łatwo rozpoznać? Jakie są charakterystyczne cechy kazań?
Faza realizacyjna:
Uczniowie w grupach opracowują na podstawie e‑materiału i innych źródeł (mogą korzystać z telefonów z dostępem do internetu) plansze dotyczące jednego zagadnienia związanego z lekcją o kazaniu jako gatunku literackim:
Grupa 1. Kazania świętokrzyskie
Grupa 2. Kazania gnieźnieńskie
Grupa 3. Kazania sejmowe Piotra Skargi
Grupa 4. Homilie
Uczniowie wraz z nauczycielem urządzają w klasie ekspozycję swoich prac.Uczniowie na podstawie e‑materiału (sekcja „Przeczytaj”) oraz mapy myśli wykonują polecenia zawarte w sekcji multimedialnej.
Uczniowie dzielą się na dwie grupy. Nauczyciel przydziela obu zespołom zadania z sekcji „Sprawdź się” (bez ćwiczeń 7 i 8). Po zakończonej pracy przedstawiciele grup przedstawiają efekty pracy.
Faza podsumowująca:
Uczniowie sporządzają mapę myśli, w której głównym hasłem jest kazanie. Mapa ma zawierać najważniejsze hasła lekcji.
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi
Materiały pomocnicze:
Od Biblii Wujka do współczesnego języka religijnego, red. Z. Adamek, S. Koziara, Tarnów 1999.
Jakub Zdzisław Lichański, Retoryka. Od renesansu do współczesności. Tradycja i innowacja, Warszawa 2009.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Mapa myśli”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.