1
Pokaż ćwiczenia:
111
Ćwiczenie 1

Wyjaśnij, jak należy rozumieć znaczenie podanych związków frazeologicznych.

RB4Wm4AeNMqNF
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: prawić kazanie
    • Elementy należące do kategorii prawić kazanie
    • Nazwa kategorii:
    • Koniec elementów należących do kategorii prawić kazanie
R1ecVxporpTFO
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: siedzieć jak na tureckim kazaniu
    • Elementy należące do kategorii siedzieć jak na tureckim kazaniu
    • Nazwa kategorii:
    • Koniec elementów należących do kategorii siedzieć jak na tureckim kazaniu
R1Ji8FE89glU7
(Uzupełnij).
1
Ćwiczenie 2

Zapoznaj się z podanym fragmentem biblijnego Kazania na górze, a następnie zaznacz w nim cechy gatunkowe kazania.

Ewangelia według św. Mateusza z Biblii Paulistów

(fragment)

Kazanie na górze
(1) Jezus, widząc tłumy, wyszedł na górę. Gdy usiadł, zbliżyli się do Niego uczniowie. (2) Wtedy odezwał się i zaczął nauczać:

Osiem błogosławieństw
(3) Szczęśliwi ubodzy w duchu, ponieważ do nich należy królestwo niebieskie. (4) Szczęśliwi, którzy cierpią udrękę, ponieważ będą pocieszeni. (5) Szczęśliwi łagodni, ponieważ oni posiądą ziemię. (6) Szczęśliwi, którzy są głodni i spragnieni sprawiedliwości, ponieważ oni będą nasyceni. (7) Szczęśliwi miłosierni, ponieważ oni dostąpią miłosierdzia. (8) Szczęśliwi, którzy mają czyste serce, ponieważ oni będą oglądać Boga. (9) Szczęśliwi, którzy zabiegają o pokój, ponieważ oni zostaną nazwani synami Bożymi. (10) Szczęśliwi, którzy są prześladowani za sprawiedliwość, ponieważ do nich należy królestwo niebieskie. (11) Jesteście szczęśliwi, gdy was znieważają, prześladują i oczerniają z mojego powodu. (12) Cieszcie się i radujcie, bo wielka jest wasza zapłata w niebie. Tak samo przecież prześladowano proroków, którzy byli przed wami. [...]

Miłość nieprzyjaciół
(43) Słyszeliście, że powiedziano: Będziesz miłował swego bliźniego a nieprzyjaciela będziesz nienawidził. (44) A Ja wam mówię: Miłujcie waszych nieprzyjaciół i módlcie się za waszych prześladowców, (45) abyście byli synami waszego Ojca, który jest w niebie. On sprawia, że słońce wschodzi dla złych i dobrych i zsyła deszcz dla sprawiedliwych i niesprawiedliwych. (46) Jeśli bowiem miłujecie tylko tych, którzy was miłują, jakiej zapłaty możecie się spodziewać? Czy i celnicy tego nie czynią? (47) I jeśli pozdrawiacie tylko swoich bliskich, to cóż szczególnego czynicie? Czy i poganie tak nie postępują? (48) Bądźcie więc tak doskonali, jak doskonały jest wasz Ojciec Niebieski. [...]

Dobra trwałe
(19) Nie gromadźcie sobie skarbów na ziemi, gdzie mole i rdza niszczą i gdzie złodzieje włamują się i kradną. (20) Gromadźcie sobie natomiast skarby w niebie, gdzie mole ani rdza nie niszczą i gdzie złodzieje nie włamują się i nie kradną. (21) Bo gdzie jest twój skarb, tam będzie też twoje serce. (22) Oko jest lampą ciała. Jeśli więc twoje oko jest dobre, całe twoje ciało jest w światłości. (23) A jeśli twoje oko jest złe, całe twoje ciało jest w ciemności. Jeśli więc światłość w tobie jest ciemnością, jakże wielka to ciemność. (24) Nikt nie może służyć dwóm panom, gdyż albo jednego będzie nienawidził, a drugiego miłował, albo jednemu będzie oddany, a drugiego zlekceważy. Nie możecie służyć Bogu i mamonie.

Materialne troski
(25) Dlatego mówię wam: Nie martwcie się o swoje życie - o to, co będziecie jeść i pić; ani o swoje ciało - o to, w co będziecie się ubierać. Czyż życie nie jest ważniejsze od pokarmu, a ciało od odzieży? (26) Przyjrzyjcie się ptakom: nie sieją ani nie zbierają plonów i nie gromadzą ich w spichlerzach, a wasz Ojciec Niebieski je karmi. Czyż wy nie jesteście od nich ważniejsi? (27) Czy ktoś z was zamartwiając się może przedłużyć swoje życie choćby o chwilę? (28) Dlaczego martwicie się o odzież? Popatrzcie na polne kwiaty, jak rosną - nie pracują ani nie przędą. (29) A mówię wam, że nawet Salomon w całym swym przepychu nie był tak ubrany jak jeden z nich. (30) Jeśli więc polną trawę, która dzisiaj jest, a jutro zostanie spalona, Bóg tak ubiera, to czy nie tym bardziej was, ludzie słabej wiary? (31) Nie martwcie się więc i nie mówcie: «Co będziemy jedli?» Albo: «Co będziemy pili?» Albo: «W co się ubierzemy?». (32) O to wszystko zabiegają poganie. Przecież wasz Ojciec Niebieski wie, że tego wszystkiego potrzebujecie. (33) Szukajcie najpierw królestwa Bożego i jego sprawiedliwości, a wszystko inne będzie wam dodane. (34) Nie martwcie się o jutro, bo dzień jutrzejszy zatroszczy się o siebie. Każdy dzień ma dosyć swoich kłopotów.

(1) Nie osądzajcie, abyście nie byli osądzeni. (2) W jaki bowiem sposób sami osądzacie, tak i was osądzą. Jaką miarą mierzycie, taką i wam odmierzą. (3) Dlaczego widzisz drzazgę w oku swego brata, a w swoim oku nie dostrzegasz belki? (4) Albo jak możesz powiedzieć swemu bratu: «Pozwól, że wyjmę drzazgę z twojego oka», gdy ty sam masz w swoim oku belkę? (5) Obłudniku! Wyjmij najpierw belkę z własnego oka, a wtedy przejrzysz i będziesz mógł wyjąć drzazgę z oka twojego brata. (6) Nie dawajcie psom tego, co święte, i nie rzucajcie pereł przed świnie, boje podepczą, a potem rzucą się, aby was rozszarpać.

Złota zasada postępowania
(12) Wszystko więc, co chcielibyście, żeby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie. Tego bowiem wymaga Prawo i Prorocy.

Dobra lub zła budowa
(24) Każdy, kto słucha tych moich słów i wprowadza je w czyn, jest podobny do człowieka rozsądnego, który zbudował dom na skale. (25) Spadł ulewny deszcz, wezbrały rzeki, zerwały się silne wiatry i uderzyły w ten dom. Ale on nie runął, bo zbudowany był na skale. (26) Każdy, kto słucha tych moich słów, ale nie wprowadza ich w czyn, podobny jest do człowieka głupiego, który dom zbudował na piasku. (27) Spadł ulewny deszcz, wezbrały rzeki, zerwały się silne wiatry i uderzyły w ten dom, a on się zawalił. A upadek jego był wielki. (28) Gdy Jezus skończył przemawiać, tłumy zdumiewały się Jego nauką. (29) W Jego mowie była bowiem niezwykła moc, jakiej nie posiadali ich nauczyciele Pisma.

cw2 Źródło: Ewangelia według św. Mateusza z Biblii Paulistów.
R1T5HwLya5Kqk
Możliwe odpowiedzi: 1. tekst zawiera bezpośrednie zwroty do zbiorowości słuchaczy, 2. tekst zawiera formy w 1. os l. mnogiej, które mają budować poczucie wspólnoty pomiędzy mówiącym a słuchaczami, 3. słowa wypowiadane są z mocą autorytetu, 4. poszczególnym wskazaniom towarzyszą obrazowe przykłady, które odwołują się do doświadczenia słuchaczy
11
Ćwiczenie 3

Wypisz z tekstu Kazania na górze zdanie, które wskazuje na szczególny autorytet Jezusa.

RgX2JndJyGH64
(Uzupełnij).
11
Ćwiczenie 4
RE9rKXpmY5V0p
Postawa (Uzupełnij). Opis (Uzupełnij). Postawa (Uzupełnij). Opis (Uzupełnij). Postawa (Uzupełnij). Opis (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5

Wyjaśnij, w jaki sposób podtrzymywany jest w Kazaniu na Górze kontakt z odbiorcą. Wypisz z tekstu przykłady, które ilustrują twoje obserwacje.

R16YzzAVhWkY8
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Określ, która funkcja języka dominuje w tekście Kazania na Górze. Sformułuj argumenty, które potwierdzą twoje obserwacje.

R1Wsxj2rUwKi9
(Uzupełnij).

Tekst do ćwiczeń 7. i 8.

Leszek Szewczyk Siedzieć jak na tureckim kazaniu, czyli o trudnym języku kazań

Specyfika kościelnego przepowiadania polega na ściśle określonej treści, różnej od wszystkich innych przemówień publicznych. Przepowiadanie, będące co do substancji (treści) słowem Bożym, a co do postaci (formy) – słowem ludzkim, można określić jako „słowo Boże w słowie ludzkim”. Istnieje więc zależność skuteczności słowa Bożego od jego ludzkiego, językowego kształtu. Język kazań i homilii, z punktu widzenia stylistycznego, jest gatunkiem literackim należącym do stylu retorycznego, ten zaś z kolei – obok stylu potocznego – jedną z odmian języka mówionego. Jednostki przepowiadania kaznodziejskiego zalicza się do grupy wypowiedzi „wtórnie mówionych”. Należą do oficjalnej odmiany polszczyzny mówionej, zbliżonej do języka pisanego. Wypowiedzi te najczęściej są uprzednio przygotowane, napisane, a następnie wygłoszone. Język kazań i homilii stanowi odmianę języka literackiego w jego normatywno‑dydaktycznej formie. Może być nacechowany elementami języka potocznego, który charakteryzuje się większą dowolnością w doborze słów, jest ekspresywny. Język wypowiedzi kaznodziejskiej, wraz z językiem artystycznym i językiem naukowym, przynależy do języka narodowego. Z niego czerpie i go zachowuje. Kazanie jest wygłaszane, a więc tworzone w języku mówionym. Lecz nie spotykamy tu języka mówionego „w czystej formie” – jest to przecież wypowiedź opracowana (a przynajmniej powinna być). Zaleca się, aby w kazaniu wygłaszanym do ludzi wykształconych stosować więcej elementów języka pisanego, w kazaniu zaś kierowanym do ogółu wiernych stosować więcej elementów języka mówionego, co sprzyjać będzie zrozumieniu i skuteczności mowy. Współczesny język kazań i homilii powinien także stanowić egzystencjalny język wiary, czyli musi być zakorzeniony w sytuacji życiowej słuchaczy. Egzystencjalny język wiary jest językiem symbolicznym, aksjologicznym i biblijnym. Kaznodzieja posługujący się językiem symbolicznym mówi obrazowo i korzysta z symboli. Używając języka aksjologicznego, mówi o wartościach i zobowiązaniach, a wykorzystując język biblijny, korzysta ze skarbca języka Biblii. [...]
Język kazania ma odpowiadać wymogom języka mówionego, a jednocześnie powinien pozostać językiem „artystycznym”, odbiegającym od potocznego, który jest nieadekwatny do treści głoszonego orędzia. By spełniać te wymagania, język kaznodziejski musi być poprawny, estetyczny i współczesny. Winien być także zgodny z rzeczywistością, którą opisuje. [...]
Kaznodzieja powinien posługiwać się językiem estetycznym. Estetyka języka jest związana z pięknem. Estetyka kazania obejmuje głównie harmonię wszystkich jego elementów, a więc myśli, idei, słów, kompozycji, następnie – poprawność, świeżość, bogactwo, odkrywczość języka; wreszcie – umiejętność posługiwania się zabiegami właściwymi językowi artystycznemu. Współczesność języka jest kolejnym wymogiem stawianym kaznodziejom. Język kazania powinien być językiem zrozumiałym i stosowanym przez współczesnych słuchaczy. Jezus używał języka współczesnego świata. Takim językiem posługiwali się też apostołowie. Współczesny język charakteryzuje się prostotą, neutralnością i kreatywnością 15. A zatem również język współczesnego przepowiadania kaznodziejskiego powinien być prosty, żywy, konkretny, zrozumiały dla współczesnych ludzi, a więc taki, który jest przez słuchacza uważany za jego własny, za „swój”, przy jednoczesnym zachowaniu kanonu piękna i poprawności.

cw8 Źródło: Leszek Szewczyk, Siedzieć jak na tureckim kazaniu, czyli o trudnym języku kazań, [w:] Logopedia Silesiana, 2014, s. 144–147.
31
Ćwiczenie 7

Na podstawie tekstu Leszka Szewczyka scharakteryzuj język kazań.

R1H81K5DSjMiY
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Wyjaśnij, dlaczego tak ważny jest właściwy dobór języka w kazaniu.

R1TKDYXTHR1dz
(Uzupełnij).