Scenariusz zajęć

Autor: Marta Wróbel, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jakie właściwości fizykochemiczne charakteryzują mangan?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

2) opisuje podstawowe właściwości fizyczne metali i wyjaśnia je na podstawie znajomości natury wiązania metalicznego.

Zakres rozszerzony:

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

2) opisuje podstawowe właściwości fizyczne metali i wyjaśnia je na podstawie znajomości natury wiązania metalicznego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• określa właściwości fizyczne manganu;

• analizuje zmianę charakteru chemicznego i właściwości utleniających manganu w jego związkach chemicznych wraz ze zwiększaniem się stopnia utlenienia;

• zapisuje wzory i nazwy najważniejszych związków manganu;

• przeprowadza i opisuje przebieg reakcji manganianu(VII) potasu z siarczanem(IV) sodu w środowiskach kwasowym, obojętnym i zasadowym.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• eksperyment chemiczny;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródlowego;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału.

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia mangan.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Wprowadzenie z wykorzystaniem układu okresowego – mangan. Uczniowie rozpisują konfigurację elektronową.

2. Uczniowie samodzielnie analizują treści w e‑materiale – metody otrzymywania manganu: metoda aluminotermii (wykorzystanie redukujących właściwości glinu) oraz metoda elektrolizy wodnych roztworów jego soli. Po minionym czasie nauczyciel inicjuje dyskusję.

3. Właściwości fizyczne i chemiczne manganu – obserwacja kawałków metalu. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film edukacyjny. Uczniowie samodzielnie wypisują w zeszytach właściwości fizyczne i chemiczne manganu.

4. Eksperyment chemiczny – „Reakcje manganianu(VII) potasu z siarczanem(IV) sodu w środowisku kwaśnym, obojętnym i zasadowym” zgodnie z instrukcją zamieszczoną w e‑materiale. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje odpowiedni sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne. Uczniowie przeprowadzają eksperyment. Nauczyciel rozdaje karty pracy ucznia. Uczniowie samodzielnie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, obserwują zmiany podczas eksperymentu, wyciągają wnioski, wszystko zapisują w kartach pracy. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów. Liderzy prezentują wyniki na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje pod względem merytorycznym wypowiedzi uczniów i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania: Jakie stopnie utlenienia przyjmuje mangan? Jakie właściwości chemiczne charakteryzują mangan? Jakie właściwości fizyczne ma mangan? Co to znaczy, że mangan jest pierwiastkiem przejściowym? Co to znaczy, że niektóre związki manganu są amfoteryczne?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego dziś się nauczyłem/łam...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny może być wykorzystany przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji. Medium może być również wykorzystane podczas wykonywania zadania domowego lub przez uczniów nieobecnych na lekcji celem uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie stopnie utlenienia przyjmuje mangan?

• Jakie właściwości chemiczne charakteryzują mangan?

• Jakie właściwości fizyczne ma mangan?

• Co to znaczy, że mangan jest pierwiastkiem przejściowym?

• Co to znaczy, że niektóre związki manganu są amfoteryczne?

2. Nauczyciel przygotowuje próbki czystego metalu – manganu do przeprowadzenia obserwacji.

3. Układ okresowy pierwiastków

4. Doświadczenie:

Nauczyciel przygotowuje odczynniki chemiczne, szkło i sprzęt laboratoryjny wg opisu zawartego w e‑materiale.

Karta pracy ucznia: