Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Norwidowska koncepcja losu słynnych postaci

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Lektura obowiązkowa
22) Cyprian Kamil Norwid, wybrane wiersze;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • dokona analizy utworu Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie;

  • zinterpretuje utwór Norwida przez pryzmat biografii poety;

  • wyjaśni uniwersalne i stale aktualne przesłanie poezji Norwida, przywołując postaci współczesnych twórców, którzy zostali uznani po śmierci.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • przekład intersemiotyczny.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Samouczek: Norwidowska koncepcja losu słynnych postaci”. Następnie prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z wierszem w e‑materiale Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie... Uczniowie powinni utwór przeczytać i przygotować się do jego omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić tekst w kontekście historycznoliterackim.
    Przed wysłuchaniem na lekcji samouczka zbierają informacje na temat życia i okoliczności śmierci słynnych osób, o których pisze Norwid. Zastanawiają się, co może łączyć te postaci w kontekście tematyki omawianego wypracowania.

  2. Przekład intersemiotyczny. Chętny lub wybrany uczeń przygotowuje kolaż będący ilustracją lub komentarzem do utworu Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie... Uczeń powinien umieć opisać swój projekt i uzasadnić swoją interpretację.

Faza wprowadzająca:

  1. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

  2. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji. Następnie prosi, by uczniowie przygotowali – każdy indywidualnie – mapę myśli, której główne hasło brzmi władza. Wybrana osoba lub ochotnik przedstawia wynik swojej pracy.

  3. Wybrane przez nauczyciela osoby prezentują prace wykonane w domu. Pozostałe osoby w klasie komentują.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z multimedium. Nauczyciel prezentuje i omawia kroki interpretacyjne zamieszczone w nagraniu audio. Uczniowie redagują wstęp do własnej interpretacji wiersza Norwida. Uwzględniają kontekst biograficzny autora jak również wymienionych przez niego postaci.

  2. W dalszej części lekcji uczniowie pracują w parach. Wykonują ćwiczenia z sekcji „Samouczek cz. 2”.

Faza podsumowująca:

  1. Na zakończenie uczniowie:
    - notują czasowniki, które świadczą o tym, że Norwid chciał zarysować w swoim wierszu ogólny obraz losu wszystkich wybitnych jednostek,
    - wyjaśniają znaczenie metafor stosowanych w wierszu Norwida i określają ich funkcję.

Praca domowa:

  1. Na podstawie analizy i interpretacji wiersza Cypriana Norwida Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie… zaprezentuj Norwidowską koncepcję losu wybitnych jednostek.

Materiały pomocnicze:

  • Aleksandra Okopień‑Sławińska, Semantyka wypowiedzi poetyckiej, Kraków 2001.

  • Wiesław Limont, Psychologiczne podstawy myślenia metaforycznego, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook – Samouczek cz. 1” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Audiobook – Samouczek cz. 2