Scenariusz zajęć

Autor: Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Zastosowanie promieniotwórczości

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

I. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Uczeń:

4) oblicza zmianę masy promieniotwórczego nuklidu w określonym czasie, znając jego okres półtrwania; pisze równania naturalnych przemian promieniotwórczych (αalfa, βbeta¯) oraz sztucznych reakcji jądrowych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polega zjawisko promieniotwórczości;

• analizuje korzyści i zagrożenia, jakie niesie promieniotwórczość;

• omówisz dokonania noblistów w dziedzinie chemii z zakresu promieniotwórczości;

• omówisz zastosowanie izotopów promieniotwórczych.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• debata korespondencyjna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu/smartfony, tablety;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje pytanie: Jak wyglądałoby życie człowieka dziś, gdyby nie odkryto zjawiska promieniotwórczości?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół terminu promieniotwórczość. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z wykorzystaniem tabletów/smartfonów.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie samodzielnie analizują materiał w dostępnych źródłach informacji, w tym w e‑materiale – zastosowanie promieniotwórczości. Efektem analizy ma być zwrócenie uwagi przez uczniów na korzyści i zagrożenia, wynikające z zastosowania izotopów promieniotwórczych.

2. Debata korespondencyjna. Nauczyciel podaje temat debaty, np. „Zjawisko promieniotwórczości – nadzieja czy zagłada?”, wyjaśnia zasady pracy tą metodą oraz określa czas potrzebny na przygotowanie argumentów.

3. Uczniowie dobierają się w pary. Każdy z nich prezentuje odmienne stanowiska (zwolennicy i przeciwnicy) w omawianej kwestii (podział pary na obie strony można dokonać losowo).

4. Nauczyciel wręcza parom karty do korespondencji z zapisanym tematem debaty. Uczniowie podpisują się na kartach, zaznaczając zajmowane stanowisko w dyskusji.

5. Jeden z uczniów danej pary zapisuje na karcie do korespondencji swój argument i przekazuje ją koledze/koleżance. Ten odpowiada na zapisany argument i formułuje swój, który popiera zajmowane stanowisko, i przekazuje kartę następnej osobie. Procedura ta powtarza się aż do wyczerpania argumentów.

6. Nauczyciel podsumowuje debatę. Uczniowie prezentują ich zdaniem najciekawsze argumenty i odpowiedzi na nie (mogą korzystać z kart do korespondencji).
   Metodę tę można przeprowadzić też w grupach (liczba grup zależy od ilości odmiennych stanowisk w danej sprawie). Wówczas grupy opracowują argumenty na dużym arkuszu papieru, tworząc plakat, który zostanie wykorzystany na podsumowanie debaty.

7. Uczniowie w parach odtwarzają film samouczek.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania:

• Jak można zdefiniować promieniotwórczość?

• Wymień pozytywne skutki promieniowania jonizującego na żywność.

• Jak się nazywa metoda umożliwiająca ustalenie wieku znalezisk archeologicznych?

• Gdzie promieniotwórczość znalazła zastosowanie ?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co bylo dla mnie latwe...

• Czego się nauczyłem/łam...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę wykonują w e‑materiale ćwiczenia – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może uczeń wykorzystać przygotowując się do zajęć czy na sprawdzian.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak można zdefiniować promieniotwórczość?

• Wymień pozytywne skutki promieniowania jonizującego na żywność.

• Jak się nazywa metoda umożliwiająca ustalenie wieku znalezisk archeologicznych?

• Gdzie promieniotwórczość znalazła zastosowanie ?

2. Karty do przeprowadzenia debaty korespondencyjnej z wypisanym problemem, podpisane przez uczniów.