Autor: Piotr Obolewicz

Temat: Rycerz, ziemianin, obywatel. Wzorce osobowe szlachcica w literaturze baroku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pozna szlacheckie wzorce osobowe epoki baroku;

• zestawi wzorzec rycerski zaprezentowany w Pamiętnikach Jana Chryzostoma Paska z modelem życia charakterystycznym dla poezji ziemiańskiej baroku;

• przeanalizuje genezę ideałów polskiej szlachty XVII wieku.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Rycerz, ziemianin, obywatel. Wzorce osobowe szlachcica w literaturze baroku”. Uczestnicy zajęć zapoznają się z utworami literackimi w e‑materiale: Rycerz, ziemianin, obywatel. Wzorce osobowe szlachcica w literaturze baroku. Przygotowują się do omówienia tekstów, szukając informacji na temat ważnych kontekstów, np. biograficznego i historycznoliterackiego. Wybrane osoby mogą zebrać potrzebne wiadomości do wstępnego rozpoznania tekstów. Będą pełniły rolę ekspertów.

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący wyświetla na tablicy i przybliża uczniom temat zajęć. Następnie prosi uczniów, aby zgłosili swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią pomysły, a pozostały jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel je dopowiada.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniowskie. Wybrany przed lekcją uczeń lub uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Nauczyciel oraz inny uczestnicy zajęć zadają pytania dotyczące prezentacji. Wspólne omówienie pracy uczniów. Dyskusja.

2. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie szukają osoby do pary i zadają jej pytania sformułowane podczas czytania tekstu. Wątpliwości omawiają z nauczycielem lub z wyznaczonym uczniem, który pełni rolę eksperta.

3. Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z medium w sekcji „Audiobook”. Tworzą notatkę podsumowującą wiadomości w materiale. Następnie wykonują polecenie: 1 i 2.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie nr 1 i 2 z sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel prosi wybranych uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się…, nauczyłem się...

2. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy. Prosi o samoocenę uczniów dotyczącą współpracy w zespole oraz wykonanego zadania. Dokonuje oceny pracy wybranych uczniów.

Praca domowa:

1. Jakie cechy charakterystyczne dla barokowego Sarmaty dostrzegasz na zaprezentowanych portretach? Odwołaj się do wiadomości z lekcji. Zapisz swoje spostrzeżenia.

Materiały pomocnicze:

• Janusz Maciejewski, Sarmatyzm jako formacja kulturowa, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 1974, nr 4 (16).

• Czesław Hernas, Literatura baroku, Warszawa 1987.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.