Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1
Odwołując się do informacji z galerii obrazów, wypisz cechy charakterystyczne dla wizerunku polskiego, siedemnastowiecznego szlachcica. Podaj w punktach jego najważniejsze elementy.
Odwołując się do informacji z galerii obrazów, wypisz cechy charakterystyczne dla wizerunku polskiego, siedemnastowiecznego szlachcica. Podaj w punktach jego najważniejsze elementy.
RCwe4J6TOm9pZ
(Uzupełnij).
RY2wM166JQ01e
Ilustracja interaktywna przedstawia portret księcia Radziwiłła. Jest to mężczyzna w sile wieku. Jego twarz jest okrągła, oczy ciemne, nos prosty, wąs długi. Na głowie ma ubraną czapkę z piórem po prawej stronie. Ubrany jest w szlacheckie szaty. W pasie ma przewiązany bordowy pas. Prawą rękę opiera na biodrze. W lewej dłoni trzyma buławę. Z lewej strony ma przypiętą do pasa szablę. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Układ w Kiejdanach, 1655, zdjęcie przedstawia stronę tekstu układu w Kiejdanach. Napisany jest on starannym, kaligraficznym tekstem. Osobą przedstawioną na obrazie w opinii większości (choć nie wszystkich!) historyków sztuki jest książę litewski, wojewoda wileński i hetman wielki koronny Janusz Radziwiłł (1612–1655). Książę zapisał się w historii naszego kraju jako wichrzyciel (to za jego namową po raz pierwszy doszło do zerwania sejmu) i zdrajca (podpisał w Kiejdanach akt poddania się królowi szwedzkiemu i uznał jego protektorat nad Litwą). 2. Marcin Kober, Portret Stefana Batorego, 1583, obraz przedstawia portret Stefana Batorego. Mężczyzna w średnim wieku. Ubrany jest w pomarańczową długą szatę, rękawy są ozdobne. Na głowie ma czarne nakrycie głowy. Na nogach buty w żółtym kolorze. W prawej ręce trzyma on chusteczkę. Kompozycja portretu mieści się w tradycji zapoczątkowanej przez konterfekt Stefana Batorego pędzla Marcina Kobera z 1583 r. 3. Szlachecka moda Reprezentacyjne portrety magnackie ukształtowały pewien typ wizerunku, który szybko stał się modny także wśród szlachty, a wkrótce zyskał popularność nawet w krajach ościennych, np. w Rosji, Mołdawii czy na Ukrainie. Główne jego cechy to: pełna dostojeństwa postać ukazana w dumnej pozie, dążenie artysty do realistycznego oddania rysów twarzy, a także wyjątkowa dbałość o szczegóły ubioru oraz atrybuty władzy i pozycji społecznej. 4. Symbolika. Na zdjęciu znajduje się stos złotych, starych monet. W taki też sposób sportretowany został książę Radziwiłł – wyprostowany, z szeroko rozstawionymi stopami, prawą ręką podpiera bok, w lewej trzyma buławę – symbol godności hetmańskiej. Nie bez znaczenia jest także kolorystyka ubioru – dominuje w niej złoto, barwa symbolizująca bogactwo i władzę. Tomasz Dziubecki
Wszystkie obrazy: Wikimedia Commons
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Polecenie 2

Odpowiedz na pytanie, jakie cechy charakterystyczne dla barokowego Sarmaty dostrzegasz na zaprezentowanych portretach? Odwołaj się do wiadomości z lekcji. Zapisz swoje spostrzeżenia.

RCwe4J6TOm9pZ
(Uzupełnij).
Jan Andrzej Morsztyn Wiejski żywot

[...]

Nie gardź folwarkiem, tak wielcy panowie
Zbiegali w pole po pokój i zdrowie,
Tak się bawili ludzie przed potopem
Bydłem a snopem.

[...]

Na gospodarskie patrz tylko zabawy:
Ten rybkom kopie sadzawki i stawy,
Ten na nie, chociaż nie pewien, czy będą,
Zachodzi z wędą;

Ten piosnki śpiewa i wieśniackie wiersze,
Ten wianki wije, ten z sitowia wiersze,
Ten przy skaczących po trawie barankach
Gra na multankach;

[...]

Ten płoty grodzi około rozsady,
Ów szczepi w pniaki, ten obrywa sady,
Ten śliwy leje na powidła w prasy,
Ten rwie na lasy;

[...]

Ten w przetak mannę za porannej rosy
Zbiera, ten młóci pozwożone kłosy,
Ten wieje, a ten o jasny dzień prosi,
Gdy siano kosi;

Ów sery tworzy, ten ściska twarogi,
Ten kapelusze plecie na śreżogi,
Tamten na skrzypkach na imię swej kumy
Wyrzyna dumy,

A dokończywszy dorocznej roboty,
Skoczy i w taniec, zrzuciwszy choboty,
I szczerze myśli po dobrym obżynkuobżynekobżynku
O odpoczynku.

Żaden mu rozruch nie rozerwie wczasu,
Przykrego nigdy nie słyszy hałasu,
Prócz szumu z wody, co snowi pomocy
Dodaje w nocy.

[...]

Po chlebie nie zna oprócz samej wody,
W której się podczas przegląda z przygody;
Wierne z sąsiadów, chociaż nie ma wiele,
Ma przyjaciele.

Zdrad dworskich, figlów wolen i obmowy
Zjadłych języków, a jeśli ulowy
Plastr podbierając żądło mu zaszkodzi,
Miód to nadgrodzi.

Tyran tu nie drze, krwią ziemie nie broczy,
Wół tylko bodźcem zakłuty poskoczy,
A pan, na przyszły pożytek udany,
Strzyże barany.

[...].

1 Źródło: Jan Andrzej Morsztyn, Wiejski żywot.
obżynek
11
Ćwiczenie 1

Na podstawie wiersza Wiejski żywot Jana Andrzeja Morsztyna napisz, jak praca na wsi była postrzegana w XVII w.

R16yIe4iiXguC
(Uzupełnij).
11
Ćwiczenie 2

Napisz, w jaki sposób w wierszu Jana Andrzeja Morsztyna przedstawiony jest szlachcic ziemianin. Odwołaj się do ostatniej przytoczonej zwrotki.

R16yIe4iiXguC
(Uzupełnij).