Autor: Jarosław Dyrda

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Z dziejów polskiej emigracji politycznej od konfederacji barskiej do 1815 roku

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

IV. Aspekty etniczne życia społecznego.

Uczeń:

4) analizuje przyczyny zamieszkiwania Polaków poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (potoki emigracyjne, zmiana granic i wysiedlenia); wyjaśnia zróżnicowanie form i treści tożsamości polskiej tych osób.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny emigracji politycznej Polaków w XVIII i XIX wieku;

• wskazuje jej główne kierunki;

• przedstawia działalność polskiej emigracji;

• podaje znaczenie emigracji.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń oraz prezentacji multimedialnej;

• burza mózgów;

• mapa myśli.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Uczniowie podają pojęcie emigracji, próbują wyjaśnić, jakie są jej przyczyny. Pomysły uczniów są zapisywane na tablicy w postaci mapy myśli.

Faza realizacyjna

1. Omówienie przez nauczyciela sytuacji politycznej na ziemiach polskich w II połowie XVIII i na początku XIX w. oraz wskazanie zawiązania konfederacji barskiej.

2. Pierwsze zesłania na Syberię po klęsce konfederacji barskiej. Analiza różnicy między zsyłką a katorgą – burza mózgów.

3. Omówienie emigracji politycznej po drugim rozbiorze Rzeczypospolitej – rozmowa nauczająca.

4. Polacy na emigracji po upadku państwa polskiego w 1795 roku – główne obozy emigracyjne – rozmowa nauczająca.

5. Analiza multimedium bazowego w postaci mapy interaktywnej zawierającej główne kierunki polskiej emigracji do 1815 roku – wykonanie ćwiczeń.

6. Legiony Polskie we Włoszech i ich znaczenie – podział klasy na grupy, które wyszukują w internecie informacje na temat Legionów Polskich we Włoszech. Każda grupa przedstawia opracowany materiał, tworząc na tablicy notatkę na temat Legionów Polskich i ich znaczenia, którą następnie uczniowie przepisują do zeszytów lekcyjnych.

Faza podsumowująca

1. Podsumowanie wiadomości na temat emigracji i zsyłek w okresie schyłku Rzeczypospolitej i pierwszych lat zaborów. Wskazanie przez uczniów przyczyn i skutków tych wydarzeń.

2. Wykonanie ćwiczeń 1–4 z modułu „Sprawdź się”.

Praca domowa:

Dokończenie ćwiczeń z modułu „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Maurycy Beniowski, Pamiętniki, przełożył i opracował Edward Kajdański, Warszawa 1995.

Antoni Kuczyński, Polacy w Kazachstanie. Zesłania – dziedzictwo – nadzieje – powroty, Krzeszowice 2014.

Bronisław Zaleski, Wspomnienia z Uralu i stepów kazachskich, wybrał, przedmową i komentarzami opatrzył Andrzej Zieliński, Wrocław 2008.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium bazowe może być wykorzystane jako materiał do przygotowania się do lekcji powtórzeniowej lub sprawdzianu.