Autorka: Anna Wąsiel‑Alberska

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Systemy wyborcze w wyborach parlamentarnych w Polsce 1989–2019

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

II. Społeczeństwo obywatelskie.

Uczeń:

4) przedstawia cechy konstytutywne partii politycznych; wymienia partie polityczne, które w ostatnich wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przekroczyły próg niezbędny do uzyskania dotacji budżetowej i nazwiska ich liderów; przedstawia podstawowe założenia programowe tych ugrupowań.

III. Organy władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

3) wyjaśnia, jak przeprowadzane są powszechne i bezpośrednie wybory organów władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej; na przykładzie wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej porównuje ordynację proporcjonalną i większościową; analizuje potencjalne wady i zalety każdego z tych systemów wyborczych.

Zakres rozszerzony

VII. Rywalizacja o władzę.

Uczeń:

6) charakteryzuje etapy rozwoju systemu partyjnego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje kształtowanie się polskiego systemu wyborczego po 1989 r.;

• przeanalizuje ordynacje wyborcze i kodeks wyborczy;

• wskaże zależności między formułą wyborczą a liczbą partii w parlamencie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• metoda jigsaw;

• analiza tekstu źródłowego.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Uczniowie, wykorzystując burzę mózgów, formułują definicje pojęć: system wyborczy, formuła wyborcza, kodeks wyborczy, ordynacja wyborcza. Weryfikują przygotowane przez siebie definicje z Leksykonem politologii.

3. Dyskusja, w trakcie której klasa przypomina sytuację w Polsce w 1989 r. i formułuje cele, jakie przed społeczeństwem polskim postawiła transformacja ustrojowa.

Faza realizacyjna

1. Podział na sześć równolicznych grup. Pięć z nich powinno zająć się zmianami w ordynacji wyborczej do sejmu oraz skutkami politycznymi zastosowania różnych formuł wyborczych. Szósta grupa powinna prześledzić zmiany w sposobie wybierania senatu. Uczniowie pracują na podstawie fragmentów ustaw, Kodeksu wyborczego i wykresów zawartych w atlasie wiedzy o społeczeństwie.

2. Po 15 minutach następuje zmian grup, w każdej z nich powinien znaleźć się jeden członek z każdej poprzedniej. Uczniowie w grupach tworzą wspólną notatkę, w której mają znaleźć się informacje na temat formuł wyborczych i ich skutków.

3. Wybrana lub chętna osoba prezentuje ustalenia grupy na forum klasy. Pozostałe grupy uzupełniają notatkę, jeśli jest taka potrzeba.

4. Praca z filmem. Uczniowie po zapoznaniu się z materiałem weryfikują swoje notatki.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie są proszeni o odniesienie się do tematu: „Czy polski system wyborczy sprzyja powstawaniu nowych partii politycznych”.

2. Po krótkiej dyskusji wybrana osoba podsumowuje najważniejsze ustalenia.

Praca domowa:

Napisz esej na temat: „Oceń wpływ formuł wyborczych na skład parlamentu polskiego w kolejnych elekcjach”.

Materiały pomocnicze:

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji, na lata 1989‑1993, isap.sejm.gov.pl.

Ustawa z dnia 28 czerwca 1991 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, isap.sejm.gov.pl.

Ustawa z dnia 28 maja 1993 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, isap.sejm.gov.pl.

Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, isap.sejm.gov.pl.

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy, isap.sejm.gov.pl.

Atlas. Wiedza o społeczeństwie, Warszawa 2019.

Andrzej Antoszewski (red.), Leksykon politologii, Warszawa 2002.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film może być wykorzystany do przygotowania się do lekcji powtórkowej.