Autor: Marcin Sawicki

Temat: Konferencja krymska, czyli jak rozumieć Jałtę

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia cele polityczne Wielkiej Trójki podczas konferencji w Jałcie;

• wyjaśnia, dlaczego każdy z przywódców, uczestników konferencji, początkowo uznał jej postanowienia za sukces;

• ocenia politykę Wielkiej Trójki z różnych punktów widzenia.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca,

• wykład,

• metoda sytuacyjna.

Formy zajęć:

• praca całego zespołu klasowego,

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

• tablica, pisak, plansze, komputer.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Uczniowie powinni przypomnieć sobie treść tematu dotyczącego formowania się Wielkiej Koalicji, ze szczególnym uwzględnieniem Karty atlantyckiej oraz postanowień konferencji w Teheranie.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Uczniowie przypominają etapy powstawania Wielkiej Koalicji, założenia i znaczenie Karty atlantyckiej, postanowienia konferencji w Teheranie.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel w formie krótkiego wykładu przedstawia sytuację polityczną oraz militarną na początku 1945 r. Porusza następujące zagadnienia: sytuacja na frontach wschodnim, zachodnim oraz dalekowschodnim, początki sowietyzacji Europy Środkowo‑Wschodniej.

2. Metoda sytuacyjna. Nauczyciel poleca, aby uczniowie podzielili się na czteroosobowe grupy i zaproponowali, jakie działania mogły podjąć mocarstwa zachodnie wobec zbliżającej się konferencji Wielkiej Trójki. Wśród propozycji powinny się pojawić m.in.: odcięcie się wyraźnie od Stalina i potępienie jego polityki, rozpoczęcie wojny przeciwko ZSRS, zaakceptowanie faktów dokonanych – uznanie Europy Środkowo‑Wschodniej za strefę wpływów sowieckich. Zadaniem uczniów jest również podanie możliwych konsekwencji tych rozwiązań oraz zaproponowanie ewentualnie innych rozwiązań.

Jako pomoc uczniowie dostają kartki z celami polityki zagranicznej USA, ZSRS i Wielkiej Brytanii.

a) ZSRS:

• całkowite pokonanie Rzeszy,

• uznanie mocarstwowego statusu ZSRS przez zachodnich aliantów,

• odszkodowania ze strony Niemiec za olbrzymie straty Sowietów podczas wojny.

• utwierdzenie zdobyczy terytorialnych z początku wojny,

• dalsza ekspansja komunizmu na zachód i południe,

• podporządkowanie sobie krajów Europy Środkowo‑Wschodniej.

b) USA:

• umocnienie praw człowieka na świecie po zakończeniu działań wojennych,

• pokonanie Japonii,

• całkowite pokonanie Rzeszy,

• utrzymanie demokratycznej, niepodległej Polski,

• utworzenie pokojowej organizacji międzynarodowej, która uniemożliwiłaby wybuch kolejnej wojny.

c) Wielka Brytania;

• umocnienie praw człowieka na świecie po zakończeniu działań wojennych,

• pokonanie Japonii,

• utrzymanie wpływów brytyjskich na Bałkanach, zwłaszcza w Grecji,

• utrzymanie mocarstwowego statusu Francji,

• zahamowanie ekspansji komunizmu na zachód,

• całkowite pokonanie Rzeszy,

• utrzymanie demokratycznej, niepodległej Polski,

• utrzymanie imperium kolonialnego.

3. Po ustalonym wcześniej przez nauczyciela czasie uczniowie prezentują na forum klasy swoje pomysły. Jedna osoba je zapisuje, nauczyciel komentuje i ocenia efekty pracy uczniów.

4. Nauczyciel wymienia postanowienia konferencji w Jałcie.

5. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel prezentuje uczniom materiał filmowy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozstrzygają, czy poszczególne mocarstwa: ZSRS, Wielka Brytania i USA mogły uznać postanowienia konferencji za swój sukces. Na koniec nauczyciel zwraca uwagę, że sukces krajów zachodnich był pozorny, gdyż Stalin nie zamierzał stosować się do postanowień jałtańskich, przynajmniej w taki sposób, w jaki rozumieli to zachodni alianci.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów. Może ocenić pracę wylosowanej grupy.

Praca domowa:

Wykonaj polecenie 2 dołączone do multimedium: „Polityczna naiwność, realizm czy wyrachowanie i cynizm – oceń postawę Churchilla i Roosevelta wobec ekspansji Stalina w Europie Środkowo‑Wschodniej podczas konferencji krymskiej”.

Materiały pomocnicze:

P. Johnson, Historia świata od roku 1917 do lat 90‑tych, Warszawa 2016.

R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, Warszawa 2010.

K. Michałek, Amerykańskie stulecie. Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki 1900–2001, Warszawa 2004.

S.M. Plokhy, Jałta. Cena pokoju, tłum. R. Bartołd, Poznań 2011.

W. Roszkowski, Cień Jałty. Raport, Warszawa 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film może zostać wykorzystany w lekcji powtórkowej dotyczącej decyzji Wielkiej Trójki podjętych podczas II wojny światowej, także wobec Polski.