Dla nauczyciela
Autor: Małgorzata Kosińska‑Pułka
Przedmiot: język polski
Temat: Przypowieść jako gatunek literacki.
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
zredaguje minireferat o przypowieściach biblijnych;
rozpozna cechy gatunkowe przypowieści;
omówi genezę przypowieści ewangelicznych;
zinterpretuje wybrane przypowieści ewangeliczne;
dostrzeże uniwersalne przesłania tekstu literackiego.
Strategie nauczania:
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania:
metoda poglądowa;
rozmowa kontrolowana;
metoda ćwiczeń przedmiotowych;
ćwiczenia redakcyjne.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego;
projektowanie scenariusza;
burza mózgów.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica/kartki papieru, pisak/kreda;
kartka z wierszem.
Przebieg zajęć
Faza wprowadzająca
Nauczyciel z wyprzedzeniem prosi wybranych uczniów, by opracowali minireferaty o przypowieściach biblijnych (rodzajach, tematyce, poetyce i autorstwie Jezusa) Uczniowie prezentują swoje prace na forum klasy.
Uczniowie wykonują w e‑materiałach ćwiczenie 1. (wskazują przypowieści, w których zastosowano porównanie oraz ilustrują te spostrzeżenia odpowiednimi cytatami) oraz ćwiczenie 2. (wskazują przypowieści, w których zastosowano kontrast). Uczeń na podstawie wybranych przypowieści szybko kończy zdanie zbudowane według schematu ilustrującego mechanizm porównania i kontrastu. Wypowiada je i odrzuca papierową kulę, która z rąk nauczyciela trafia do kolejnego ucznia.
Schemat do rozwinięcia:
PORÓWNANIE
ktoś/coś jest ......... jak ktoś/coś........
KONTRAST
ktoś/coś nie jest.......... jak ktoś/coś...........
Przedstawienie celu zajęć i podanie tematu.
Faza realizacyjna
1. Na podstawie filmu edukacyjnego i informacji w e‑materiałach uczniowie opracowują krótką i skondensowaną notatkę do gazetki tematycznej o genezie przypowieści ewangelicznych. Nauczyciel wskazuje uczniów, którzy prezentują swoje realizacje zadania. Nauczyciel podsumowuje ćwiczenie.
2. Uczniowie zapisują na tablicy wybrane porównania z przypowieści i oceniają funkcjonalność ich zastosowania. Ustalają, że taki sposób tłumaczenia wydaje się naturalny: zestawienie tego, co jeszcze nieodkryte, nieznane i niezrozumiałe z tym, co oswojone, oczywiste i naturalne. Zasada zestawiania ze sobą dwóch członów pozwala na obrazowe przedstawienie nawet najtrudniejszych kwestii (cytat na podstawie e‑materiałów).
3. Nauczyciel zapisuje na tablicy pytanie: Na czym polega uniwersalny charakter przypowieści?
Uczniowie na zasadzie burzy mózgów dzielą się swoimi spostrzeżeniami na ten temat. Mówią między innymi o tym, że aby nauka w przypowieściach miała charakter ponadczasowy, powinna być pozbawiona nadmiernej ilości konkretnych informacji odnoszących się do „tu i teraz”. Jezus w przypowieściach zazwyczaj nie podawał konkretów, unikając imion, nazw geograficznych czy dat. To sprawia, że fabuła może odnosić się do każdego człowieka, niezależnie od tego, w jakich czasach i gdzie przyszło mu żyć (cytat na podstawie e‑materiałów).
4. Nauczyciel przypomina uczniom, że przypowieść musi zawierać „drugie dno”, dodatkowy (ale łatwy do odkrycia) sens. Uczniowie wybierają dwie przypowieści i własnymi słowami zapisują w zeszytach, jaki sens wynika z każdej z nich.
Faza podsumowująca
Nauczyciel zadaje uczniom pytania podsumowujące, prosi, by na każde z nich nie tylko odpowiedzieli, ale uzasadnili swoje stanowisko argumentami rzeczowymi, np.
Co sprawia, że przypowieści to nie tylko tekst nauczania religijnego, ale również dzieło literackie?
Co świadczy o współczesnej wymowie przypowieści?
Które z nauczań Jezusa ma dziś szczególną wartość?
Praca domowa:
(Ćwiczenie 8 z sekcji „Sprawdź się”). Przypowieść musi zawierać przenośny sens oraz odnosić się do prawd wiary chrześcijańskiej. Pamiętając o tym, własnymi słowami wyjaśnij sens wynikający z Przypowieści o sieci.
Materiały pomocnicze:
Ks. Kazimierz Bukowski, Biblia a literatura polska, Poznań 1988.
Brudnik Edyta, Moszyńska Anna, Owczarska Beata, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Poradnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo JEDNOŚĆ, Kielce 2011.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie na podstawie filmu edukacyjnego opracowują scenariusz do filmu stanowiącego interpretację wybranej przypowieści. Powinni pamiętać, że Jezus w przypowieściach odnosił się do sytuacji typowych. Wydarzenia, o których mówił, mogły zaistnieć w życiu codziennym.