Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Przyrodnicze i społeczno‑gospodarcze skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności w Polsce
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa III
Podstawa programowa
XV. Społeczeństwo i gospodarka Polski: rozmieszczenie ludności i struktura demograficzna, saldo migracji, struktura zatrudnienia i bezrobocie, urbanizacja i sieć osadnicza, warunki rozwoju rolnictwa, restrukturyzacja przemysłu, sieć transportowa, atrakcyjność turystyczna.
Uczeń:
1) formułuje twierdzenia o prawidłowościach w zakresie rozmieszczenia ludności i wyjaśnia przyczyny jego zróżnicowania.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne
Uczeń:
interpretuje dane z roczników statystycznych i map tematycznych dotyczące rozmieszczenia ludności w Polsce,
charakteryzuje rozmieszczenie ludności w Polsce,
omawia czynniki przyrodnicze, historyczne i ekonomiczne, które miały wpływ na rozmieszczenie ludności w Polsce,
określa społeczno‑gospodarcze uwarunkowania rozmieszczenia ludności w Polsce.
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa
Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, debata
Formy zajęć: praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny/tablety, mapa Polski, atlasy geograficzne, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze
Jelonek A., Soja M., Podstawy geografii ludności, IGiGP UJ, Kraków 2013.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Przedstawienie celów lekcji.
Nauczyciel wprowadza w tematykę zajęć poprzez krótkie omówienie pojęć związanych z rozmieszczeniem ludności i gęstością zaludnienia.
Faza realizacyjna
Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest praca w grupach po wysłuchaniu audiobooka, służąca określeniu wpływu czynników przyrodniczych i społeczno‑gospodarczych na rozmieszczenie ludności w Polsce. Uczniowie zapoznają się z nagraniem, w trakcie odsłuchiwania audiobooka sporządzają notatki.
Przedstawienie przez nauczyciela zasad organizacji debaty:
8‑10 uczniów uczestniczy bezpośrednio w debacie, dzieląc się na zwolenników i przeciwników tezy do dyskutowanego problemu (uczniów typuje nauczyciel),
dwie grupy siadają przy stołach, ustawionych po obu stronach sali lekcyjnej, pozostali uczniowie zajmują miejsca w ławkach,
debatą kieruje nauczyciel, udzielając głosu na przemian poszczególnym stronom (zaczyna strona broniąca tezy) i podsumowując wystąpienia,
każda runda wypowiedzi zwolenników i przeciwników dyskutowanego problemu trwa 3‑4 minuty,
pozostali uczniowie głosują po każdej rundzie, przesiadając się na odpowiednią stronę sali lekcyjnej (lub w inny sposób wyrażając swoją ocenę etapu debaty).
Przeprowadzenie debaty – proponowane tematy do dyskusji:
Czy nierównomierne rozmieszczenie ludności przynosi skutki gospodarcze?
Czy nierównomierne rozmieszczenie ludności przynosi skutki dla środowiska przyrodniczego?
Czy mała gęstość zaludnienia jest przyczyną czy skutkiem spowolnionego rozwoju niektórych regionów Polski?
Czy nierównomierne rozmieszczenie ludności jest przyczyną podziału kraju na Polskę A i B?
Czy współczesny podział kraju na Polskę „dwóch prędkości” jest efektem wyłącznie wydarzeń dziejowych?
Czy mała gęstość zaludnienia jest warunkiem zachowania dobrej jakości środowiska przyrodniczego?
Nauczyciel czuwa nad przebiegiem debaty, zadaje pytania naprowadzające, po każdej rundzie wypowiedzi podsumowuje jej przebieg, nie wyraża jednak swojej opinii.
Podsumowanie wyników debaty przez nauczyciela, ocena aktywności, wskazanie zwycięskiej grupy.
Wykonanie wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń z e‑materiału i prezentacja rozwiązań na forum klasy.
Sporządzenie notatki w zeszycie, zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi uczniów.
Przypomnienie celów zajęć.
Nauczyciel ocenia pracę uczniów podczas lekcji, biorąc pod uwagę ich zaangażowanie
Praca domowa
Zapoznanie się z pozostałymi treściami z e‑materiału.
Wykonanie pozostałych ćwiczeń z e‑materiału.
Praca pisemna: Scharakteryzuj przyrodnicze i społeczno‑gospodarcze skutki rozmieszczenia ludności w swoim regionie/gminie.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Zawarty w e‑materiale audiobook może być wykorzystany w ramach zróżnicowanych tematycznie zajęć z działu Społeczeństwo i gospodarka Polski (zakres podstawowy: XV. 3, XV. 4, XV. 5). Może zostać wykorzystany na lekcji poświęconej porównaniu poziomu życia ludności w wybranych regionach Polski (zakres rozszerzony: XV. 2).